«Mahalliy xomashyolar va ikkilamchi resurslar asosida innovatsion texnologiyalar»

Mayda yaproqli jiyda bargi va mevasidan (Elaeagnus angustifolia L.) 
Pektin moddasi ajratib olish. 
(tajriba uchun 100 gramm jiyda bargi va 100 gramm jiyda mevasi olindi.) 
Sovuq va issiq suvda eriydigan polisaxaridlar ajratib olganimizdan keyin qolgan 
barglar ustiga 1: 1 nisbatda, 0,5 %li shavel kislotasi eritmasi va 0, 5%li shavel 
kislotasining ammoniyli tuzi eritmasidan quyib, 1,5-2 soat, 70
0
С ekstraktsiya 
qilinadi. Ushbu jarayon 2 marta takrorlanadi. Ikkala ekstrakt birlashtirilib, ekstrakt 
tarkibidagi tuzlardan qutilish maqsadida ekstrakt muhiti neytral boʼlguncha dializ 
qilindi. Ekstrakt rotorli bugʼlatgichda bugʼlatilinib, pektin moddalari 96
0
С C
2
H
5
OH 
1:3 nisbatda choʼktiriladi. Choʼkmani (5 ob/min, 10 minut) sentrifugalanadi va etanol 
bilan bir necha marta yuviladi va 40-45
0
C haroratda quritiladi. Pektin moddasining 
unumi 1,2% ni tashkil etdi.
Mevasidan ham xuddi shu tarzda pektin moddasi ajratib oldik. 1,1 gramm pektin 
moddasi ajratib oldik. 
Аjratib olingan pektin moddalari oq rangli amorf kukun boʼlib, suvdagi eritmasi 
yuqori qovushqoqlikka ega. PMning monosaxarid tarkiblarini toʼliq kislotali gidroliz 
(2n H
2
SO
4
, 24 soat, 100
0
С) qilinib, qogʼoz xromatografiyasida (QX) (Filtrak FN 13, 
Germaniya), sistema n-butanol-piridin-suv 6:4:3,ochiltiruvchi nordon anilin ftalat 
bilan purkaldi. Tajriba natijalari pektin moddalarining monosaxarid tarkibi uron 
kislotalari va neytral monosaxaridlardan tashkil topganligi aniqlandi. Keyingi 
tadqiqotlarimizda jiyda yaprogʼi va mevasidan olingan yuqori molekulyar 
moddalarning tarkibi ularning inson salomatligi uchun qay darajada muhimligini 
oʼrganishni olidimizga maqsad qilib qoʼydik. 
 
Foydalanilgan adabiyotlar 
1. Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil. 
2. Л. А. Михеева, А. В. Тры. - Вестник ВГУ, Выделение пектина из 
растительного сырья и изучение его некоторых химических свойств, 2013 № 2. 
53-56 стр.