«Mahalliy xomashyolar va ikkilamchi resurslar asosida innovatsion texnologiyalar»

 
Фойдаланилган адабиётлар 
1. 
И.Р.Асқаров, Ш.М.Қирғизов ва бошқ., “Товарлар кимёси”, “Янги аср 
авлоди”, 2019 йил. 
2. 
Костюченко Г. Шоколад-полезные свойства. //Продовольственный 
торгово-промышленный журнал 6. 2010. 
3. 
ГОСТ 31721-2012 Шоколад. Общие технические условие. Москва 
Стандартинформ, 2013 
4. 
А.И.Драгилев, Г.А.Маршалкин. Основы кондитерского производство. –
М.: ДеЛи Принт, 2005.
5. 
И.М.Скурихин. Справочные таблицы аминокислот, жирных кислот, 
витаминов, макро- и микроэлементов, органических кислот и углеводов. 
Справочник книга 2. Москва ВО “Агропромиздат”, 1987. 

---

432 
MAGNITLANGAN SUVNING INSON HAYOTIDAGI AHAMIYATI 
Qizg’izov S.M., G’ofurov A.S. 
Andijon davlat universiteti 
Suv hayotimiz mobaynida har doim biz bilan birgadir. Lekin, ko’pincha buni 
farqiga bormasdan hayotimizni davom ettiramiz. Hayot uchun zarur bo’lgan suvning 
ahamiyatini, bugun inson salomatligiga bog’lagan holda anglatamiz. Suv, inson 
vujudidagi organ, hujayra va to’qimalarning eng muhim ehtiyojidir. Sog’lom inson 
vujudining 75%i suvdan iboratdir. Suvning vujudimizdagi tarqalishi hayotiy 
ahamiyatni yana ham aniq namoyon qiladi. Miyaning 85 %i, qonning 90 %i, 
mushaklarning 75 %i, buyraklarning 82 %i va suyaklarning 22 %i suvdan iboratdir. 
Balog’atga yetgan har bir inson, har kuni terlash, siydik va nafas yo’li bilan tahminan 
2,5 litr suv yo’qotadi. Mutaxassislar, inson vujudining bir kunda yo’qotgan suv 
ehtiyojini ta’minlash uchun, oddiy insonning kun davomida 6-8 stakan suv ichishi 
zarurligini ta’kidlaydilar. Yetarli miqdorda suyuqlik olinmasa, hujayra aylanuv 
sistemasidan ya’ni, qondan suyuqlik olishga harakat qiladi. Bu esa, yurakning 
qiynalishiga olib keladi. Suv yetarli bo’lmaganda buyraklar tartibli ishlamaydi. 
Bunday vaziyatda, buyrakning vazifasini jigar va boshqa organlar bajaradi. 
Qolaversa, yetarli suv bilan ta’minlanmagan vujudda, aytib o’tganimizdek, bir qator 
muammolar bilan birga, qabziyatli, terida quruqlik va qichishqoqlik, yuzdagi 
husnbuzar, burun qonashi, siydik yo’llari infeksiyasi, yo’tal, gripp, tumov va bosh 
og’rig’i kabi kasalliklarni ham keltirib chiqaradi. Salomatlik mutaxassislari, 
vujuddagi suv kamayishining sabablarini tekchirib chiqdilar. Tana og’irligimizga 
ko’ra, suvsizlikning ehtimoliy natijalarini quyidagicha bildiradilar. 
1. 
Og’irligimizning 1 % nisbatida suv yo’qotganimizda, suvsizlik his 
qilamiz va vujudning tartibi buziladi, energiya kamayadi. 
2. 
Og’irligimizning 2 % nisbatida suv yo’qotganimizda, vujud 
issiqligining ortishiga va suvsizlik hissining ortishiga sabab bo’ladi. 
3. 
Tana og’irligimizning 3 % iga teng suv yo’qotish, vujud issiqlik tartibi 
buziladi va chanqoqlik his etiladi. 
4. 
Tana og’irligimizning 4 % iga teng suv yo’qotish esa, jismoniy 
energiyaning 20-30 % nisbatida kamayishiga olib keladi. 
5. 
5 % kamaysa, bosh og’rig’i va horg’inlik. 
6. 
6 % kamaysa, holsizlik va titrash. 
7. 
7 % kamaysa, hushdan ketish. 
8. 
8 % kamaysa, idrok yo’qoladi. 
9. 
11 % kamaysa, hatto o’limgacha olib keladi. 
10. 
Tana og’irligimizning 12 % nisbatida suv yo’qotganimzda esa, 
mutaxassislar bu vaziyatning mutlaqo o’lim bilan natijalanishini bildirdi. 
Berilgan bu ma’lumotlar, butun jonzotlar uchun emas, faqatgina insonlar 
uchun taalluqlidir. Masalan, cho’l hayvoni bo’lgan tuyalar, vujudlaridagi suvsizlik
nisbati 40 % ga yetsa ham, hayotlarini davom ettira oladilar. Yuqorida qayd etilgan 
ma’lumotlar orqali, suvning inson hayoti uchun qanchalik ahamiyatli ekanligi va 
inson vujudining suv bilan bo’lgan munosabatini angladik.

---

433 
Suv — universal erituvchi. Unda gazlar yaxshi eriydi. Suv elektrolit 
boʻlganligidan koʻpgina kislota, asos va tuzlarni eritadi. Suvning oʻzi ham yaxshi 
eruvchan modda. Vodorod bilan kislorod qoʻshilib suv hosil boʻlishida issiqlik ajralib 
chiqadi. 2H
2
+O
2
=2H
2
O reaksiyasi 300°C temperaturagacha juda sekin boradi. 550°C 
da portlash yuz beradi. Suv — nihoyatda barqaror birikma. Suv molekulalari 1000°C 
dan yuqori temperaturada nihoyatda oz darajada vodorod va kislorodga ajraladi 
(termik dissotsiatsiya). 2000°C da suvning termik parchalanishi 1,8% ga, 3092°C da 
13%ga, 5000°C da 100% ga yetadi. Suv ultrabinafsha nurlar (fotodissotsiatsiya) yoki 
radioaktiv nurlar (radioliz) taʼsirida ham parchalanadi. Suv radioaktiv parchalanganda 
H
2
va O
2
dan tashqari vodorod peroksid hamda bir qator erkin radikallar hosil boʻladi. 
Suv birikish va parchalanish reaksiyalariga kirishadi, kimyoviy reaksiyalarda ishtirok 
etadi.
Suv orqali barcha jarayonlar boshqarilishi natijasida, u ifloslanadi, sarflanadi 
va o’zining muhim biologik xossalarini bir muncha yo’qotadi. Natijada, biz o’zimiz 
shu suvni ishlatganimizda oldingidek natija bermaganini hamda uni qayta ishlash 
orqali oldingi holatiga qaytarishga harakat qilamiz. Suvni qayta ishlash usullari juda 
ham ko’p, lekin suvni magnitlash orqali uning biologik holatini yaxshilashga ko’p 
ham e’tibor bermaymiz. Suvni magnitlasa bo’ladimi, uni qanday magnitlash mumkin 
kabi savollar tug’ilsa, javobimiz esa albatta suvni magnitlash mumkin. Buning uchun 
suvni magnit maydondan o’tkazishimiz kerak. Buning samarasi o’laroq suvda 
mavjud bo’lgan ionlar faolligi ortib, suvning strukturasi o’zgaradi. Magnit 
maydonning ta'siri suvning strukturaviy elementlarini ma'lum yo'nalishda 
o’zgartiradi, shuning uchun ular hujayra membranalari orqali tezroq kirib, 
biokimyoviy reaksiyalarni tezlashtiradi.
Bunga asosiy sabab suv molekulasining tarkibidagi H
+
ionlarining kislorodga 
vodorod bog’lar yordamida birikkanligi va elektromagnit maydondan o’tgan suv 
vodorod bog’larining bir qismini uzishi hisobiga kichikroq molekulaga o’tadi. Kichik 
molekulali suv esa, yirik molekulali suvga nisbatan aktiv bo’ladi. Shuning hisobiga 
o’zida boshqa ionlarni yaxshi eritadi va organizm metabolizmini yaxshilaydi.