Tili va adabiyoti universiteti til va adabiyot: ilmiy va amaliy izlanishlar yo

– kambag‘al.Lug‘atshunos bu soʻzni i:y diftong ishlatilganini koʻrsatish uchun 

---

 

513 

yoy ostiga i ni ifodalovchi kasra belgisini qoʻygan. Bu misol ham run yozuvidagi 

shoxsimon 𐰪𐰪 belgisi i:y tovushini anglatishini koʻrsatadi. Agar bu ma’lumotga 

asoslansak,  yodgorlikdagi  sarkarda  ismi  𐰸𐰸𐰸𐰸𐰪𐰪𐰸𐰸𐰸𐰸  (Tu:i:yoʻqoʻq)  shaklida 

yoziladi. Bu ismni Toʻnyuquq shaklida yozish va oʻqish mumkin emas. 

Tu:i:yoʻqoʻq ismi turkiy tildagi toʻymoq fe’li bilan bog‘liq.Bu fe‘l qadimgi 

turkiy  tilda  anglamoq,  tushunmoq  ma’nolarini  anglatadi.Undan  yasalgan 

tuyug‘siz  soʻzi  shevalarda  ongsiz,  aqlsiz  ma‘nolarida  ishlatiladi.  Bu 

ma‘lumotlar bizga sarkarda ismi ikki qism Tu:i:yoʻq ( aqlli) + oʻq ta’kidlash 

qoʻshimchasi)dan  iborat  ekanligini  koʻrsatadi.  Afsus,  shu  vaqtgacha  bu  soʻz 

Toʻnyuquq shaklida notoʻg‘ri yozilib, ma’nosi turlicha izohlab kelindi. Fransuz 

olimi L.Jiro bu ism toʻni yuquq, ya’ni kiyimi yoʻqlik ma’nosini anglatadi, deb 

hisoblaydi.  B.M.Nadelyayev  tuyuq-oʻq-tuyoq  oʻq  soʻzlaridan  iborat,  deb 

koʻrsatadi. 

Agar  shoxsimon  runa  𐰪𐰪