Tili va adabiyoti universiteti til va adabiyot: ilmiy va amaliy izlanishlar yo

 

ID-020-30-A053 

Gulzoda Soatova  

Oʻzbek filologiyasi fakulteti 2-kurs magistranti 

 

 “TOʻNYUQUQ” YODNOMASIDAGI TONUQUQ ISMINING 

OʻQILISHI VA MA’NOLARI 

 

Annotatsiya.  Ushbu  maqolada  VI-VIII  asr  voqealarini  oʻzida  aks  ettirgan  Urxun- 

enasoy obidalaridan biri “Toʻnnyuquq bitiktoshi” va solnomaning bosh qahramoni Tonuquq 

haqidagi fikrlar aks etadi. Tonuquqning ismi olimlar tomonidan turlicha oʻqilib, (Tu:i:yoʻqoʻq, 

Toʻn:yuquq, Toyn:uquq, Toʻn:yoʻq:oʻq, Ton:uquq) turlicha talqin qilingan (Toʻng‘ich javhar, 

birinchi maslahatchi, eng aqlli kabi ma’nolarni anglatgan). Bunga sabab qadimgi turkiy yozma 

yodgorliklardagi noaniq runalardan biri - olimlar orasida Toʻnyuquq deb oʻqib kelinayotgan 

kishi ismidag 𐰪𐰪 belgisi bilan belgilangan runadir. Ushbu belgi orqali bu antroponim Toʻnyuquq 

yodgorligida  12  marta  qayd  etilgan.  Maqolada  shu  masalada  V.Tomsen,  B.B.Bartold, 

S.Klyashtorniy, Oʻ.Bekjan, A.U.Elove, E.Umarov, N.Raxmonov, Q.Sodiqov kabi turkologlarning 

fikrlari  keltiriladi.  Toʻnyuquq  ismining  oʻqilishi  borasida  oʻz  fikrlarimizni  ham  bildirdik. 

Tonuquq  shaxsidagi  yetuklik,  donolik,vatanparvarlik  kabi  xislatlarning  yoritilishi  bilan 

maqola xulosalandi.