73
metodlariga, bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lish yo‘llariga va insonlarning
o‘zaro munosabatlariga ham ta'sir ko‘rsatdi.So‘nggi yillarda ta'lim xizmatlarini
ko‘rsatishda sezilarli o‘zgarishlar yuz berdi. Matn, ovoz, grafik va videoning
an'anaviy shakllarining imkoniyatlari endilikda
multimedia hujjatlari bilan
birlashtirildi[3]. Global kompyuter tarmoqlari orqali dunyo bugungi kunda turli
aloqa usullari uchun ulkan imkoniyatlarga ega. Raqamli telekommunikasiya
tizimlari “eski” analoglarning o‘rnini bosdi. Biz kompyuter tizimlari, telefoniya
va televideniyaning hech bir davrda bo‘lmagan uyg‘unlashuv faoliyatini
kuzatmoqdamiz. Yangi avlod axborot texnologiyalarining turli xil ilovali
imkoniyatlari orqali uyda va idorada ishlash, internet tarmoqlari orqali elektron
tijorat,
bank xizmatlari, tibbiyot xizmatlari va albatta ta'lim olish uchun tabora
yangi imkoniyatlarini ochib bermoqda. Yangi texnologiyalardan foydalanish
yangi ko‘nikmalar va amaliy malakalarga tezlikda ega bo‘lishni talab qiladi. Shu
bilan birga, yangi shartlarga moslashishga faqatgina axborot kommunikasion
texnologiyalari (AKT) bilan ishlash tamoyillarini to‘g‘ri tushunish asosida
erishish mumkin. Kompyuter savodxonligi masalalari zamonaviy jamiyatda faol
muhokama qilinmoqda. Bugungi kunda aksariyat davlatlar o‘qish,
yozish va
hisoblash kabi malakalar bilan bir qatorda umumiy ta'limning bir qismi sifatida
AKT bilan ishlashda asosiy ko‘nikma va malakalarni shakllantirishni ko‘rib
chiqishmoqda.AKT ta'lim tizimini o‘zgartirish imkoniyatlarini ochib beradi va
ilgari ta'lim ololmaganlar uchun bilim olish imkoniyatini taqdim etadi
3
.
Bugungi kunda mavjud va rivojlanayotgan yangi texnologiyalar ta'lim
tizimini o‘zgartirishi mumkin bo‘lgan ulkan salohiyatga ega. Bugungi kunda
AKT asosida o‘qitishning ko‘plab yangi shakl va usullari yaratilmoqda.Uzoq
vaqt davomida ta'lim mazmuni, shakllari va usullarining rivojlanishi jamiyat
taraqqiyotining sanoat bosqichi ehtiyojlarini qondirishga yo‘naltirilgan edi.
Ta'lim maqsadlari va vazifalari haqidagi tasavvurlar endilikda rivojlanishning
yangi axborotlashgan bosqichida bo‘lgan jamiyatning talablariga yo‘naltirilgan.
Ta'lim olishning yangi yondashuvlari
bilan bir qatorda, o‘quv jarayonining
barcha ishtirokchilari rolini ham o‘zgartirish talab etiladi. Internet tarmog‘i, shu
bilan birga kompyuter va interfaol multimediya tizimlaridan keng foydalanish,
global aloqaga erkin kirish quyidagilarni bildiradi:
•o‘quv jarayoni ishtirokchilarining jismoniy joylashuvi o‘qish va bilim
olish jarayonlariga tabora bog‘liq bo‘lmay qolishi;
•o‘quv resurslarining soni hamda ularni ta'minlash formatlari sezilarli
darajada oshadi;
• Mashg‘ulot o‘tish vaqtini aniqlash tashabbusi
ishtirokchilarga taqdim
etiladi. O‘quv jarayoni endi “har qanday vaqtda, har qanday joyda” tamoyiliga
asoslanadi.
Quyidagi jadval o‘quv jarayonini yangicha tushunish va unda AKT
o‘rnining ta'siri natijasida yuzaga kelgan ba'zi o‘zgarishlarini aks
ettiradi[1].
AKTdan foydalanish nafaqat o‘quv dasturiga muhim qo‘shimcha
bo‘libgina qolmay, balki ta'lim tizimining ta'lim jarayonini yuqori darajada mos
74
keladigan kerakli resurslar va didaktik vositalar bilan boyitadi.
Pedagogik
texnologiyalar orasida maxsus ta'lim uchun qiziqarli bo‘lib, talabalarning guruh
ishiga, hamkorlikda ta'lim olishga, faol bilim olish jarayoniga va turli xil axborot
manbalari bilan ishlashga qaratilgan texnologiya hisoblanadi[3]. Bunday
texnologiyalar
shaxsga yo‘naltirilgan ta'lim muammolarining eng samarali
yechimini topadi va maxsus
ta'limiy ehtiyojlari bo‘lgan
shaxslarni samarali
ijtimoiylashishiga hissa qo‘shadi. Aynan shu texnologiyalar ilmiy, muammoli
usullardan keng foydalanishni, olingan bilimlarni hamkorlikda yoki yakka
faoliyatda qo‘llashni, hamkorlikdagi faoliyatda turli ijtimoiy vazifalarni bajarish
ko‘nikmalarini, tanqidiy tafakkuri bilan birgalikda
muloqot madaniyatini ham
rivojlantirishni ko‘zda tutadi. O‘quvchilar o‘z imkoniyatlari bilan muvofiqlikda
bilimning turli sohalarida muayyan natijalarga erishishning real imkoniyatlariga
ega bo‘ladilar.
Do'stlaringiz bilan baham: 
