Х. С. Асатуллаев, Б. О. Турсунов, М. А. Маманазаров к

8.3. Корхона бошқарув самарадорлигини оширишда рағбатлантириш 
тизими ва унга таъсир этувчи мотивлаштириш омиллари 
Рағбатлантириш тизими ва унга таъсир етувчи рағбатлантириш 
омилларини ўрганадиган бўлсак биринчи ўринда эҳтиёжларни, яъни 
ходимлардаги йетишмовчиликларни ўрганишимиз лозим. Бунинг натижасида
биз ходимларни қизиқишларини аниқлаймиз. Корхона мақсадига еришиш - 
ишлаб чиқаришда юқори самарадорликни таъминлаш персонал ўз хизмат 
вазифасини сидқидилдан, ташаббускорлик кўрсатиб бажаришига боғлиқ. 
Бунинг учун ходимлар ўз ишларига чинакамига қизиқишлари керак.Қизиқиш 
(мотив) - бу инсонни муайян фаолиятга ундовчи ички ва ташқи 
ҳаракатлантирувчи кучлардир. Қизиқиш инсонга унинг эҳтиёжларини 
қондириш учун нима қилиш ва буни қандай қилиш кераклигини белгилайди. 
Қизиқиш жараёнини тўрт босқичга бўлиш мумкин: 

---

207 
1. Эҳтиёжнинг пайдо бўлиши. 
2. Эҳтиёжни қондириш йўлларини излаш. 
3. Эҳтиёжни қондириш учун фаолиятга киришиш. 
4. Эҳтиёжнинг қондирилиши, моддий ёки маънавий рағбатлантиришга 
ега бўлиш. 
Эҳтиёж - инсоннинг ҳаёт кечириши, шахс ва ижтимоий гуруҳни 
ривожлантириш учун объектив зарур нарсалар. Биологик ва ижтимоий 
эҳтиёж бир-биридан фарқ қилади. 
5-жадвал 
Эҳтиёжлар рўйхати
38
 
 
Шахс учун 
Жамият учун 
1. 
Асосий эҳтиёжлар 
-озиқ-овқат, кийим-кечак ва уй-жойга 
-дам олиш ва соғлиқга 
1. 
Асосий эҳтиёжлар: 
-меҳнатга
-хавфсизликка 
-қўшимча маҳсулотга 
-бошқаришга 
2. 
Социал эҳтиёжлар 
-ижодий меҳнатга 
-оила ва муҳаббатга 
-билим ва ахборотга 
-тоат ибодатга, жасоратга 
-зурриётни давом еттиришга 
-тартиб ва барқарорликка 
-бўш вақт ва дам олишга 
-ўзликни англашга 
2.