Х. С. Асатуллаев, Б. О. Турсунов, М. А. Маманазаров к

5-расм. В.Врум назарияси
36
. 
Инсонлар олинган рағбат ҳамда сарф-қилинган куч-ғайратнинг 
нисбатини субъектив аниқлайдилар (баҳолайдилар) ва шундан сўнг худди 
шундай ишни бажарган ходимлар олган рағбат билан солиштирадилар. 
Ходимларда норозилик туғилса, уларни рағбатлантириш лозим, агар 
эътирозлар асосли бўлса хатони тўғрилаш лозим. 
Инсонларнинг ўзлари ҳам ишга сарф қилаётган куч-ғайратларини 
камайтириш ёки мукофот миқдорини ошириш ҳисобига адолатни 
тиклашлари мумкин. Ўзларига мукофот умид қилингандан кўп бериляпти, 
деб ҳисоблайдиган ходимлар аввалгидек самара билан меҳнат қиладилар ёки 
куч-ғайратларини янада оширадилар. Бу адолатлилик назарияси ҳисоб-
36
Кибанов А.Я. Основы управления персоналом. Учебник. – М: ИНФРА-М, 2011 – 277 стр. 
x 
x 
= 
Сарфланган куч-ғайрат кўзланган натижа беришини кутиш 
Кутилаётган рағбат қадри 
Натижалар умид қилинаётган рағбат кетиришини кутиш 
Қизиқиш 

---

204 
ланади. Баъзи корхона ёки ташкилотларда тўловлар миқдори сир тутилади. 
Бу кўп ҳолларда адолатсизликка йўл қўйилмоқда, деган шубҳа туғдиради. 
Ҳатто бундай шубҳа учун асос бўлмаслиги ҳам мумкин. Умуман эса 
тўловлар миқдорини тўла сир тутиш амалда жуда қийиндир. 
Портер-Лоулер модели умид қилиш назарияси ва адолатлилик назарияси 
хусусиятларини ҳисобга олишга асосланган. Унга мувофиқ, еришиладиган 
натижалар ходимлар сарф қиладиган куч-ғайратга, улар қобилиятлари ва 
характерларига, шунингдек, ходимлар ролининг раҳбарият ва жамоа 
томонидан баҳоланишига боғлиқдир. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
6-расм. Портер-Лоулер модели