190
билан.
3.
Акциядорлик
капиталида
иштирок
Корхона (ташкилот) акцияларини сотиб олиш ва уларга
дивиденд олиш, акцияларни имтоёзли нархларда ҳамда
бепул олиш.
4.
Фойдага
шериклик
Фойдаулуши белгиланиб, ундан мукофот жамғармаси
ташкил етилади.
5.
Қўшимча тўлов
режалари
Бу режалар аксарият ҳолларда маҳсулотларни реализация
қилувчи корхона бўлимларига мўлжалланган ҳамда
маҳсулот сотиш учун янги бозорлар топиш,
сотув
ҳажмини кўпайтиришни рағбатлантиришга қаратилган.
6.
Номоддий
Бўш вақт
ажратиш орқали
рағбатлантириш
Иш билан бандлик бўйича вақтни мукофотлаштириш:
1) Ходимнинг фаол ва ижодий меҳнати учун унга
қўшимча дам олиш кунлари, таътил бериш,
ходимга
меҳнат таътили вақтини танлаш ҳуқуқини бериш ва
ҳоказолар;
2) Иш графигини егилувчан тарзд ташкил етиш
ҳисобига;
3) Меҳнат
унумдорлиги ҳисобига ишчи кучи
миқдорини қисқартириш.
7.
Ташкилий
рағбатлантириш
Ходимнинг фаолиятини унинг меҳнатидан қониқиш
ҳосил қилиш ҳис-туйғусини ўзгартириш
асосида
бошқаради. Бу ходимнинг меҳнат фаолиятини ташкил
етиш жараёнида ижодий ёндашувни; бошқарувда
иштирок етиш имкониятини, хизмат лавозимида
силжишни; ижодий сафарларни кўзда тутади.
8.
Маънавий
рағбатлантириш
Ходим
фаолиятини ижтимоий
еътироф
қилиш
асосида
бошқариладиган рағбатлантириш
Ёриқлар, нишонлар,
белгилар
тақдим
етиш
9.
Транспорт
ҳаражатларини
қоплаш ёки ўз
транспорти
билан хизмат
кўрсатиш
Маблағ ажратиш:
1. Транспорт ҳаражатларини қоплаш учун
2. Транспорт ҳарид қилиш учун.
a) Тўла
хизмат
кўрсатиш
учун
(транспорт
ҳайдовчиси билан)
b) Тез-тез сарф қиладиган ходимлар, раҳабарларга,
қисман хизмат кўрсатиш
10.
Омонат
жамғармалари
Корхона
ходимлари
учун
тижорет
банкларида
белгиланган фоиздан кам миқдорда бўлмаган
омонат
жамғармалари
ташкил
етиш.
Маблағларни
жамғаришнинг имтиёзли тартиблари.
11.
Овқатланишни
ташкил етиш
Маблағ ажратиш:
1. Корхонада овқатланиш учун.
2. Овқатланиш учун толовлар.
12.
Корхона
маҳсулотини
имтиёзли
нархларда сотиш
Ушбу товарларини чегирма билан сотиш учун маблағ
ажратиш
13.
Стипендия
дастурлари
Четда таълим олиш учун маблағ ажратиш (таълим олиш
учун сарф-ҳаражатларини қоплаш).
14.
Корхонанинг
ўқитиш
дастурлари
Ўқитишни (қайта ўқитишни) ташкил етиш учун
ҳаражатларни қоплаш.
15.
Тиббий хизмат
кўрсатиш
дастурлари
Тиббий хизмат кўрсатишни ташкил етиш ёки тиббиёт
муасасалари билан персоналга хизмат кўрсатиш
тўғрисидаги шартнома тузиш. Шу мақсадларга маблағ
ажратиш.
16.
Маслаҳат
Маслаҳат хизматини ташкил етиш ёки шундай хизматлар
191
хизматлари
билан персоналга маслаҳат хизматини кўрсатиш
ҳақидаги шартнома тузиш.
17.
Уй-жой
қурилиши
дастурлари
Ходимларга ўзлари учун уй қуришга маблағ ажратиш.
18.
Болаларни
тарбиялаш ва
ўқитиш билан
боғлиқ
дастурлар
Корхона
персонали
фарзандларининг
мактабгача
тарбияси, мактаб, коллеж, лицей ва оилй ўқув юртларида
ўқишини ташкил етиш учун маблағ, имтиёзли
стипендиялар ажратиш.
19.
Эгилувчан
ижтимоий
тўловлар
Корхона зарур имтиёзлар ва
хизматлар учун муайян
маблағлар ажратади. Ходим ажратилган ушбу маблағ
доирасида ўзи учун зарур имтиёз ва хизматларни танлаб
олиш ҳуқуқига ега бўлади.
20.
Моддий
Ҳаётни суғурта
қилиш
Корхона маблағлари ҳисобига:
Ходим ҳаётини сугурта қиш ҳамда имтиёзли равишда
ходим оила аъзолари ҳаётинисуғурта қилиш.
Ходим даромади ҳисобидан ушлаб қолинадиган маблағ
ҳисобига:
Бахтисиз ҳодиса учун ходимнинг йиллик даромади
даражасида; инсон ҳалок бўлишига олиб келган бахциз
ҳодиса учун ушбу тўлов икки карра кўпайтирилади.
21.
Вақтинчалик
меҳнат қобиляти
йўқотилганлиги
учун тўловлар
Ногиронлиги учун қўшимча маблағ ажратиш, бир
мартали ёрдам кўрсатиш.
22.
Тиббий суғурта Ходимлар ҳам, улар оила аъзолари ҳам тиббий суғурта
қилинади.
Меҳнатга қизиқтириш ва рағбатлантириш тизими муайян асос - меҳнат
фаолиятининг меъёрий даражасига таяниши керак. Ходимнинг меҳнат
муносабатларига жалб этилишининг ўзи
унинг олдиндан келишилган,
муайян иш ҳақи ҳисобига муайян вазифаларни бажаришини назарда тутади.
Бу муносабатларда рағбатлантириш шарт эмас.
Иш жойида ўзини тутиш натижалари кўникма ва қобилият
қизиқтирилишига боғлиқдир. Яъни кўзланган натижага юксак қизиқтириш ва
унча катта бўлмаган кўникма ҳамда қобилият ёки унча катта бўлмаган
қизиқтириш ва катта қобилият ҳамда кўникма орқали еришиш мумкин.
Қизиқтириш юқори даражада бўлиб, қобилият ва кўникмалар паст даражада
бўлса ходимларнинг махсус ўқувини ташкил етмасдан ишга қизиқтиришни
янада кучайтиришга интилмаслик керак. Юксак қобилият ва кўникма ҳамда
қизиқиш даражаси паст ҳолда зарур рағбатлантириш омилларини излаб
топиш талаб этилади. Бунда ишга қизиқтириш мақсадларини олдиндан эълон
қилиш даркор.
192
Яқин-яқингача баъзи корхоналарда меҳнат самарадорлиги ходимларни
танлаш, жой-жойига қуйиш ва уларни ўқитишга боғлиқ, деб ҳисоблаб
келинарди. Ва ҳозир ҳам шундай деб ўйланмоқда. Ҳолбуки, юксак самара
билан фаолият кўрсатаётган компания ва
фирмаларнинг тажрибаси
самарадорликка эришишда ишга қизиқтиришнинг аҳамияти юқори
еканлигидан далолат беради. Бу қуйидагича ҳисоблаб чиқилиши мумкин:
Do'stlaringiz bilan baham: 
