Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика

 
KO„RISH NUQSONIGA EGA BOLALAR ХOTIRASINING O„ZIGA 
XOSLIGI 
 N.Z. Raxmonova TDPU o‟qituvchisi,
M. O‟sarova TDPU talabasi
Xotira jaryonining samarali kechishida analizatorlar faoliyati alohida o‗rin 
tutadi. Xotira jarayoni idrok jarayonlari bilan chambarchas bog‗liq. Agar xotira 
faqat tashqi belgilarga tayansa (tashqi ko‗rinish) uning samarasi juda yuqori 
bo‗lmaydi. Esda olib qolish jarayonida ko‗ruv bilan birga eshitishga tayanilsa 
uning samaradorligi kuchayadi ya‘ni qanalik ko‗p analizaorlari ishtirok etsa 
shuncha samarali bo‗ladi.
Materialni tushunib esda olib qolish eng yuqori natijani ko‗rsatadi.
28
Ko‗rishda nuqsoni bo‗lgan bolalar predmet va hodisalarni tashqi belgilariga ko‗ra 
yetarlicha farqlay olmasligi, bilimlarga ega emasligi, ular haqida tushunchalarni 
to‗liq bo‗lmasligiga olib keladi va bu xotira jarayonining samaradorligiga salbiy 
ta‘sir etadi. Masalan, maktab bitiruvchilari 25 yildan so‗ng barcha sinfdoshlarini 
qiyin eslashi tabiiy. Biroq agar bu jarayon fotoalbomdagi rasmlari ko‗rish orqali 
amalga oshirilsa natija yaxshi bo‗ladi. Bunda hatto sinfdoshlarining ismlarni, ular 
bilan bog‗liq voqealar, o‗ziga xos xususiyatlarini eslash mumkin.
Ko‘rinib turibdiki, xotira-oddiy, sodda, yuzaki, ikkinchi darajali ruhiy jarayon 
emas. Shu bois, bu masalaga jiddiy yondoshish talab etiladi. Xotira keng qamrovli 
muammolar, jarayonlar qatoriga kiritilar ekan, demak uni o‘rganish, talqin etish va 
u haqda ma‘lum mushohada qilishning o‘zi oson kechmaydi. Xotiraga turli 
tomonlardan yondoshib o‘rganish maqsadga muvofiq deb bilamiz. Xotiraning 
turlari, jarayonlari mavjud. Shuni e‘tirof etmok, joizki, xotira ham turli manbalarda 
turli ko‘rinishlarda, shakllarda, xususiyatlarda bayon etiladi. Xotirani turlarga 
bo‘lish masalasini osonlashtirish maqsadida «nimani eslash, qanday eslash va 
qancha muddatga eslashga» ko‘ra xotirani turlarga bo‘lsak, o‘quvchida, 
o‘rganuvchida yaxlit va bir butun tushuncha paydo bo‘ladi deb umid qilamiz.