Microsoft Word 05 Kishlok xujalik mahsulotlar sifati va marketingi

Tadbirkorlik
 
Marketing 
Iste’molchi
 

---

tashkil  qila  boshladilar.  Marketolog  mutaxassislar  eng  koʻp  maosh  oladigan  nufuzli  kishilarga 
aylandilar. 
AQShda  koʻplab  marketing  xizmati  koʻrsatadigan  firmalar  paydo  boʻldi.  Ularning  soni  90-
yillarning oʻrtalariga kelib 700 mingtadan oshib ketdi. Marketing asoslarini firma, kompaniyalarning 
rahbarlari ham oʻrgana boshladilar. Ayniqsa tovarlarni sotish bilan shugʻullanadigan mutaxassislar 
bozorlarni  tadqiq  qilish  usullariga  oʻqitiladigan  boʻldilar.  AQShda  marketing  muammolariga 
bagʻishlangan  koʻplab  jurnallar  chop  etila  boshlandi.  50-yillardan  boshlab  marketing  Gʻarbiy 
Yevropa, Yaponiya, Lotin Amerikasi mamlakatlariga tarqala boshladi. 
Marketing sohasida yetakchilik vaqti bilan Germaniya, Yaponiya, Italiya mamlakatlariga oʻtdi. 
Katta shaharlar tashqarisida supermarketlar tashkil qilish, mahsulot sotish hajmi kamaya borganda 
marketing  tadbirlarini  amalga  oshirish  Italiya  marketolog  olimlari  tomonidan  ishlab  chiqilib, 
amaliyotga keng qoʻllanildi. 
Yapon marketingi ham isteʻmolchilarning xoxishlarini hisobga olib uni toʻla qondirishni asos 
qilib oldilar. 
Amerika  marketingida  potensial  isteʻmolchini  mahsulotni  sotib  olishga  koʻndirish,  asosiy 
masala boʻlsa,  yapon marketingida marketing tovarlar va xizmatlar orqali isteʻmolchilarga xizmat 
qilish  bosh  vazifa  deb  qaraladi.  Shu  maqsaddan  kelib  chiqib  Yaponiyada  quyidagi  shior  paydo 
boʻlgan: «Tovarlar va xizmatlar oʻzlari uchun oʻzlari soʻzlasinlar». AQShda esa ushbu shior «tovarlar 
va xizmat uchun sotuvchilar gapirsinlar» degan shiorga amal qiladi. 
Yaponiyada asosiy eʻtibor ichki va tashqi bozorni tadqiq va tahlil qilish, talabni oldindan taxmin 
qilish,  yangi  bozorlarga  kirib  borish  usullari,  reklama  faoliyatiga  tegishli  muammolarga  qaratildi. 
Mahsulotni sotish va taqsimlash borasida ham Yaponiyaga xos yoʻl-yoʻriqlar ishlab chiqildi. 
Yaponiyada ishlab chiqilgan tovarlarni sotish yoʻl yoʻriqlari quyidagicha: 
1. Marketing boʻlimi rahbarligida oʻzining tovarlarini sotish tizimini tashkil qilish. 
2. Oʻz mahsulotlarini sotish bilan shugʻullanadigan maxsus savdo kompaniyasini tashkil qilish. 
3.  Tovar  ishlab  chiqaruvchi  kompaniya  nazoratida  boʻladigan  koʻtara  va  chakana  savdo 
tarmoqlarini tashkil etish. 
  Yaponiya avtomobil kompaniyalari «Tayota avto», «Tayota avto Seylz» va boshqalar koʻproq 
ikkinchi usuldan foydalanadilar. 
  Uchinchi  usul  koʻproq  kosmetika,  farmasevtika  va  maishiy,  elektron  texnikalarni  ishlab 
chiqaruvchi kompaniyalarda qoʻllaniladi. Yaponiya marketingining oʻziga xos xususiyatlaridan biri, 
talabni hisobga olib turib taklifni shakllantirishda kompyuter texnikasidan foydalanishdir. 
  Koʻpchilik  yapon  firmalarining  marketing  boʻlimlarining  kundalik  faoliyat  natijalari 
kompyuterlarda  qayd  qilinadi.  Yirik  supermarketlar  kompyuterlar  bilan  jixozlangan  tovarlarga 
boʻlgan talablar va mahsulotlar assortimenti toʻgʻrisida habarlarni mintaqaviy omborlarga yetkazib 
beruvchi tizimlar bilan jixozlanganlar. 
  Kompyuter  yordamida  supermarketlarda  va  maxsus  omborlarda  saqlanadigan  tovarlar 
zaxirasi  va  tovarlarga  berilgan  buyurtmalar  boʻyicha  ularni  yetkazib  bergan  vaqtini  keskin 
kamaytirishga erishadilar. 
  Ayniqsa  tovarlarni  taqsimlaydigan  mintaqaviy  markazlarni  tashkil  qilish  va  ularni  yirik 
rahbarlik tashkilotlariga biriktirilishi barcha tovarlarni taqsimlovchi markazlarning faoliyatini ijobiy 
tomonga  burdi.  Kompyuterlar  orqali  isteʻmolchilarga  ularning  barcha  talablarini  qondirishga 
qaratilgan  ommaviy  tizim  yaratildi  va  tizim  bir  yoʻla  talabni  hisobga  olib  jamiyat  va  ishlab 
chiqaruvchilarga aniq buyurtmalar berish imkonini yaratdi. 
  Marketing fani ishlab chiqarishni samarali tashkil qilib, mahsulotlarni taqsimlash, uni tezlikda 
isteʻmolchilarga sotishda katta rol oʻynaydi. 
  Xulosa  qilib  aytganda  hozirgi  zamon  tadbirkorlik  faoliyatining  taqdiri  koʻp  hollarda 
marketingga bogʻliq.