Ilmiy maqola va tadqiqotlar



Download 7,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/217
Sana30.12.2021
Hajmi7,37 Mb.
#192899
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   217
Bog'liq
2 5377612497010297357

ADABIYOT
Mana,  yuqoridag‘i  maiumotdan  so‘ng  adabiyotni  shu 
yoida  ta’rif etishimizga  y o i  ochilg‘an  boidi:  adabiyot  — 
fikr,  tuyg‘ularimizdag‘i  toiqunlam i  so‘zlar,  gaplar  yorda- 
mi  bilan  tasvir  qilib,  boshqalarda  ham  xuddi  shu  toiqun- 
lami  yaratmoqdir.  Bu  ta’rif adabiyotning  to‘g‘ri  ta’rifidir. 
Shul  bilan  yozilg‘an  asarlarga  adabiy asar  deyiladir.
Adabiyotning ikinchi bir ta’rifi,  bir turli tartibg‘a  solinib 
yozilg‘an butun asarlardir.  Bu ta’rifg‘a  qaraganda,  bir tilda 
yozilg‘an butun asarlar shu tilning adabiyoti boiadir.  Ham 
shunday ishlatadirlar: Rus adabiyoti boydir.  0 ‘zbek adabiyoti 
kambag‘aldir kabi.
Biroq bu ta’rifning bizning darsimizg‘a boylanishi yo‘qdir. 
Bizning  adabiyotimizg‘a  kirgan  «adabiyot»  so‘zi  birinchi 
ta’rifdagi «adabiyot»dir.
Birinchi  ta’rifg‘a  ko‘ra  adabiyot  sanalg‘an  asarlar  yoz- 
moq uchun ko‘zda tutilishi lozim b o ig ‘an tuzuklar, qonun- 
larg‘a adabiyot qoidalari deyiladir.
Bizning  bu  darsda  ko‘rganimiz  shu  «adabiyot  tuzukla- 
ri»dir.
SH E ’R
Bizda  eski  madrasadan  qolg‘an  yanghsh  bir  fikr  bor. 
Vazn, qofiyasi bo‘lg‘an har bir so‘z to‘dasig‘a «she’r» deymiz. 
Chunki  bumng‘i  fors-arab  adabiyotchilari  she’mi  «qofiya- 
si,  vazni  bo‘lg‘an  gapdir»  deb  ta’rif qilar  edilar.  Vazn  va 
qofiyasi  bo‘lg‘an  har  bir  so‘zni  she’r  deganimizda  So‘fi 
Olloyoming:
Yozildi forsi(y)  til birla  maktub,
Aqida  tu, furuu  qurbi mahbub4,
Onikim  ko ‘rdilar turkiy yoronlar,
Dedilar gar duo  qilsa  eranlar.
13


Bitilsa  turki(y)  til birla  aqida,
Ko ‘ngullar bo ‘Isa  ondin  oramidaj  —
deb yozg‘an tizmalariga  ham  «she’r»  deyish kerak bo‘ladir, 
holbuki,  shu  she’r  emas,  bir  nazm  parchasidir.
She’ming she’r bo‘lishiga vazn va qofiyaning hech daxli 
yo‘qdir.  Vazn-u  qofiyasi  bo‘lub,  she’r bo‘lmag‘an  parcha- 
lar  bo‘(l)g‘ani  kabi  vazn-u  qofiyasiz  (sochim)  she’r  par- 
chalari-da ko‘bdir.
C h o ‘lponning  «K le’o ‘patra»si  sochim   yo‘sunida 
yozilg‘an;  vazn,  qofiya  yo‘q,  biroq  bir  she’rdir.  Holbuki, 
So‘fi  Olloyoming  «Sabot  ul-ojizin»  degan  vaznli,  qofiyali 
ko‘b  parchalari  bordirkim,  she’r  deyishqa  yaramaydir.
Cho‘lponning  «Kle’o‘patra»sidan:
Oydin kechalarda sirli Nilning bo yiarida uzun etaklaringni 
Maysalar,  gullar ustidan  sudrab yurub,  yangi 
Ochilg‘an,  vafo  hidli nilufar chechagi  uzubsan.
0 ‘zingniyelpib turg‘uchi qo‘lg‘a chechakningfazilatlaridan 
Gapirganingni  eshitdim...
So‘fi  Olloyoming  «Sabot  ul-ojizin»  degan  asaridan:
Bitibdir jome ’i  mushkot ichinda,
Nabidin  so ‘rdi bir so ‘rguchi banda.
Yomonlaming yomoni qaysi  inson,
Javobin  bermadi onda  o ‘shal on.

Download 7,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   217




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish