Мавзу: “Teatr tarixi” kursiga kirish

 
245 
juvon o'zgalar  deya  shaxsiy  huzur-halovatidan voz kecha oluvchi  eng  pokdomon, 
mehr-shafqatli ayol bo'lib chiqadi. 
«E'tiborga  nomunosib  ayol»  (1893)  pyesasida  to'ralarcha  bepisandlik  bilan 
«chiqit»ga chiqarilgan Arbetnot xonim aslida hurmatga loyiq edi, lekin uni yo'ldan 
urgan,  el-yurt  ko'z  o'ngida  mo'tabar  hisoblangan  zodagon  yigit  esa,  bir  pulga 
arzimas kimsa ekani ochib tashlanadi. 
«Ermisaner»  (1895)  komediyasining  nomidan  ham  uning  piching  asosiga 
qurilganligi  sezilib  turadi.  Pyesada  davlat  sirini  sotib  boylik  va  martaba  orttirgan 
siyosiy arbob xususida so'z boradi. Arbobning hurmacha qilig'idan bexabar xotini 
va jamoatchilik uni o'zgalarga o'rnak bo'Iadigan zot deb biladilar. Qizig'i shundaki, 
muallif «namunali er» Robert Chilterni qoralamaydi, zero u yashayotgan jamiyatda 
dovrug' va martaba egasi bo'lmoq uchun bundan o'zgacha yo'l tutib bo'lmasdi. 
Uayld  ingliz  adabiyotida  benazir  uslubsoz  ustalardan  biri  bo'lgan.  Inson'  fe'l-
atvorini  ifodalashda  unga  ikki-uch  jumla  kifoya  edi.  Uning  “Jiddiy  bo'lish 
qanchalik  yaxshi”  (1895)  quvnoq  komediyasi  serzavq  tasvir,  lavhalarga  boyligi 
bilan e'tiborlidir. Hayot noxushliklaridan butkul holi bo'lgan bu komediyada o'tkir 
dialoglar  orqali  serzavq  lavhalardan  yana  ham  serfayz  lavhalar  tug'ilib,  turfa 
manzaralar yaratilgan edi. 
1893-yili  Uayld  dramaturgiyasidan  alohida  o'rin  olgan  pyesa  dunyoga  keladi. 
Bu  «Injil»  voqealaridan  olingan  Yahyo  payg'ambar  (pyesada  lokanaan  deb 
olingan)ning o'limi  haqida  fransuz  tilida bitilgan bir pardali  «Salomeya»  dramasi 
edi. Muallif rivoyatga o'zicha erkin tarzda yondashgan. Pyesada Yahudiy malikasi 
Salomeya  sevgi,  hirs-havas  ramzi  misolida  namoyon  bo'lgani  holda  payg'ambar 
lokanaan  o'lim  va  zohidlik  ramzi  yanglig'  gavdalangan.  Asarning  boshidanoq 
vahima va tahlika rulii jo'shib turadi: har kishi o'zini bostirib kelayotgan dahshatli 
voqealar qarshisida turgandek his etadi. 
Shoh  Xirod,  Salomeya  bir  o'yin  tushib  bersa,  istagan  xohishini  ado  etajagini 
aytadi. Salomeya esa ishqi tushib qolgan Iokanaanning boshi keltirilishini so'raydi. 
lokanaanning  barkashga  solingan  boshini  keltiradilar.  Malika  payg'ambarning 
labidan bo'sa olib, ichgan qasamini ado etadi. Salomeyani ishq ehtirosi, lokanaanni 

---