Мавзу: “Teatr tarixi” kursiga kirish

 
245 
dramalarida  yuqoridagi  asarlarda  ko'tarilgan  muammolarni  davom  ettirib, 
mustamlakachilik siyosatini fosh etadi. 
Shou  yangi  asrni  hajman  ulkan  «Inson  va  o'ta  qudratli  odam»  (1903)  degan 
falsafiy  komediyasi  bilan  kutib  oldi.  Uning  nazarida  o'ta  qudratli  inson  kelajak 
kishisi  bo'lib,  yomonlikdan  yiroq,  g'ayrat-intilishlari  buzishga  emas,  balki 
yaratishga qaratilgan insondir. 
Jahon  urushi  arafasida  Shou  o'zining  keng  tarqalgan  asarlaridan  biri 
«Pigmalion»  (1913)  pyesasini  yaratadi.  Bu  «Sohibjamol  Galateya»  yaratib,  unga 
ishqi  tushib,  shu  ishqi  tufayli  unga  jon  kiritgan  haykaltarosh  Pigmalipn  haqidagi 
rivoyatning zamonaviy nusxasi edi. «Sohibjamol Galateya»ga aylangan londonlik 
gulchi  qiz  Eliza  va  uning  otasi  Alfred  haqidagi  bu  asarga  avval  drama  teatrlari, 
keyin  musiqiy  teatrlar  (kompozitor  F.  Lou  tomonidan  «Mening  dilbar 
sohibjamolim» musiqali komediyasi yaratilgan) uzoq sahnaviy umr ato etdi. 
1894-yildan  Shou  o'zi  yozgan  aksariyat  asarlaridan  o'zi  sahnaga  qo'ya 
boshlaydi.  U  aktyorlardan  qahramonlar  ruhiyatiga  to'liq  kirish  asosida 
mubolag'aviy,  g'aroyib  ifodaviy  usullarni  qo'llanishini  talab  etardi.  1914-yili  u 
«Pigmalion» asarini ham «Alo hazratlari teatri»da sahnaga qo'yadi.  
Birinchi  jahon  urushining  jarohatli  oqibatlarini  dramaturg  eng  sara  «Qalblar 
vayron  bo'lgan  xonadon”  (1913—1919)  va  «Parivash  Ioanna»  (1923)  asarlarida 
umumlashtirgan. Kinoyachi, hajvgo'y, zid fikr ustasi Shou mazkur asarlarda sajiya 
va  voqealarni  fojiaviy  ruhda  talqin  etuvchi  ruhshunos sifatida  ko'rinadi.  «Qalblar 
vayron bo'lgan xonadon» asarida zukko, nozik ta'b, lekin birinchi jahon urushiga 
yo'l qo'ygan ovro'polik ziyolilar hajv ostiga olinadi. «Mazkur nom faqat pyesaning 
nomigina  emas,  balki,  ushbu  «vayron  bo'lgan  xonadon»  urush  arafasidagi  butun 
madaniy va beg'am Ovro'poning o'zi hamdir», degan edi muallif. 
Shou  «Parivash  Ioanna»  asarini  bu  shaxsga  murojaat  etgan  o'z  salaflaridan 
Shekspir va Shiller, Volter va Mark Tvenlarga nisbatan munozara tarzida yozgan. 
Uning  Jannasi  mutaassibona  dindorlikdan  holi  ravishda  olamga  tiyran  ko'z  bilan 
qarovchi  qahramon.  U  tarix  jarayonini  anglab,  uning  istiqbolini  ko'rib  harakat 

---