K I m y o ki my oga oi d atama lar etimilo gi ya si

Foton, fotokimyo, fotosintez, fosforoessensiya, 
lyuminessensiya, fluoressensiya    
Yuqorida qayd qilingan olti so‘zdan to‘rttasining o‘zagi yunoncha «phos» so‘zi bilan 
bog‘liq.  U  asl  ma’nosi  «nur»,  «yorug‘lik»  ma’nolarini  beruvchi  photos  so‘zining  qaratqich 
kelishikdagi  ko‘rinishi  bo‘lib,  fosfor  elementi  atamasida  ham  ushbu  o‘zakni  uchratamiz. 
Fotokimyo  esa,  yorug‘lik  hodisalarini  kimyoviy  nuqtai  nazardan  o‘rganish  bilan 
shug‘ullanishadi va asosan, lyuminessensiya bilan ish olib borishadi. Lyuminessensiya so‘zi 
ham,  sezganingizdek,  yorug‘lik  bilan  bog‘liq:  u  lotinchada  lumen  -  «yorug‘lik»  va  escent  - 
«sust»  ma’nosidagi  so‘zlardan  yasalgan.  Lyuminessensiyaning  ikki  xili  mavjud.  Bular  – 
fluoressensiya  va  fosforoessensiya.  Lotinchada  fluo  -  «oqmoq»,  «quyilmoq»  so‘zlarini 
ifodalaydi.  Flumen,  yoki,  fluentum  so‘zlari  esa  «oqim»  ma’nosini  beradi.  Bu  o‘zakni 
shuningdek,  fluorit  minerali  nomida,  hamda,  flyuorografiya  terminida  uchratish  mumkin. 
Lekin, lyuminofor so‘zi ham lotin va ham yunon tilidan olingan so‘zlardan yasalganligi bilan 
qiziq. Uning lumen qismi lotinchadan, phoros qismi esa yunonchadan olingan bo‘lib, mazkur 
termin, energiyaning turli ko‘rinishlarini yorug‘likka aylanishini ifodalash uchun qo‘llaniladi. 
«Lyuminofor» terminining so‘zma-so‘z aynan tarjimasi esa, «svetofor» degani bilan bir xil. 
Kimyoviy  moddalar  ichida  ham,  nomi  mazkur  terminga  aloqadorlari  mavjud.  Masalan,  5-
amino-2,3-digidroftalazin-1,4-dion  moddasi  oksidlanish  jarayonida  o‘zidan  yorqin  nur 
chiqarib, yorug‘lik taratadi. Shu sababli, uni fanda lyuminol deb ham yuritiladi.