9
o‘qituvchining kasbiy-shaxsiy takomillashuvi uchun imkoniyat yaratadi.
Uning pedagogik
mahorati va tajribasi uzluksiz ortib boradi.
Shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim jarayonini tashkil etishda o‘qituvchining kasbiy rivoj-
lanishi, yetukligi muhim ahamiyatga ega. O‘qituvchining pedagogik mahorati shaxsga
yo‘naltirilgan ta’lim jarayonini muvaffaqiyatli tashkil etish imkonini beradi. Shaxsga yo‘nal-
tirilgan ta’lim jarayonini tashkil etishdan ko‘zlanadigan asosiy maqsad o‘quvchini uzluksiz
rivojlantirishdan iborat. O‘qituvchi o‘quvchilar bilan shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim jarayoni-
da o‘quv maqsadiga erishish uchun birgalikda izlanishlar olib borishi kerak. Buning uchun
o‘qituvchida
kreativlik, o‘z-o‘zini tanqid qilish, mas’uliyatlilik, tolerantlik, qiziquvchanlik,
empatiya kabi sifatlar barqarorlashgan bo‘lishi lozim.
Shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim jarayonini tashkil etish uchun o‘qituvchi yangicha pe-
dagogik tafakkur egasi bo‘lishi kerak. Bu quyidagilarda o‘z ifodasini topadi:
– shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim jarayonida o‘qituvchining e’tibori o‘quvchi shaxsiga
qaratilishi;
– o‘qituvchi o‘zini pedagogik jarayonning birinchi subyekti sifatida anglashi;
– pedagogik voqelikni chuqur his etishi va shu voqelik
ichida harakat qila olishi;
– o‘quvchilar o‘zaro muloqotga tayyor bo‘lishi, ularning o‘ziga xosligini hisobga ola
bilishi;
– turli pedagogik vaziyatlar, ularni yechish yo‘llarini bashorat qilishi;
– hamkasblarining ilg‘or tajribalarini o‘rganishi, umumlashtira olishi va o‘z faoliyati-
da qo‘llashi kabilar.
Shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim jarayonida o‘quvchi ham o‘qituvchi ham o‘zini shu jara-
yonning subyekti sifatida namoyon qila olishi va faoliyat ko‘rsatishi muhimdir. O‘qituvchi
har bir o‘quvchi betakror shaxs sifatida yondashishi va uning shaxsiy rivojlanishi, o‘quv
materialini o‘zlashtrishiga muntazam yordam ko‘rsata olishi zarur. O‘qituvchi shaxsga
yo‘naltirilgan ta’lim jarayonini muvaffaqiyatli tashkil etishi
uchun yangi hamda muqobil
pedagogik qarashlarni muntazam o‘zlashtirishi, o‘z faoliyatida ilg‘or pedagogik texno-
logiyalarni qo‘llashi talab etiladi.
Shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim, birinchi navbatda, o‘quvchini shaxs sifatida shakllan-
tirishga qaratilgan pedagogik jarayon sifatida namoyon bo‘ladi. Uning asosiy maqsadi –
o‘quvchini har tomonlama barkamol shaxs sifatida rivojlantirishdan iborat. Bunda asosiy
o‘rinni o‘quvchilarning intellektual quvvatlarini oshirish maqsadlari egallaydi. Mazkur ja-
rayonning asosini o‘quvchining bilish faoliyati tashkil qiladi. Ushbu nazariya bilan bog‘liq
tarzda o‘quvchi faoliyatining qurilishi uni bilimlarni o‘zlashtirishga yo‘naltiruvchi zanjir
hisoblanadi. Bu zanjir tarkibini o‘quvchining
ehtiyojlari, mayllari, maqsadlari, faoliyat
ko‘rsatish sharoitlari, topshiriqlarni bajarish imkoniyatlari hamda faoliyat natijasi tashkil
qiladi. Biroq ushbu zanjir tarkibida faoliyat mazmuni ifodalanmagan. Uning mazmunini
o‘quvchining bilish faoliyati usullari tashkil qiladi.
Hali maktab amaliyotida barcha o‘quv predmetlarini o‘qitish jarayonini qamrab olma-
gan shaxsga yo‘naltirilgan ta’limning muayyan metodikasi va texnologiyalari ham to‘liq ish-
lab chiqilmagan. Shuning uchun ham o‘quvchilarning o‘quv faoliyatlari
natijasida shaxsga
yo‘naltirilgan ta’limning samaradorligi o‘z ifodasini topmayapti. Didaktik nuqtayi nazardan
ham shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim texnologiyalari bugungi kunga qadar to‘liq tahlil etilmagan.
Bugungi kunga kelib, har bir o‘quv predmeti mazmunidan shaxsga yo‘naltirilgan
ta’lim texnologiyalari keng o‘rin olishi zarur. Bunday texnologiyalarning bugungi kun-
ga qadar ishlab chiqilmaganligining asosiy sababi, o‘quv materiali tarkibini pedagogik
texnologiyalarga o‘tkazish mexanizmlarining mavjud emasligi hamda o‘quvchilar o‘quv
faoliyatining algoritmlashtirilmaganligidadir. Shuning uchun ham shaxsga yo‘naltirilgan
ta’lim tamoyili barcha didaktik tamoyillar bilan uyg‘un tarzda ta’lim jarayoniga tatbiq eti-