M. T. Yulchieva, N. T. Atamuratova

Oshlovchi  moddalar  yoki  tannidlar.  Ular  o‘simliklar  hujayra 
shirasida  uchraydigan  modda  bo‘lib,    og‘izni  burushtiradigan,  taqir 
ta’mga  ega.  Qadimdan  bu  modda  terini  oshlashda  ishlatilgan,  ya’ni 
xayvonlarning  oshlangan  terisi  qotmaydigan,  suv  o‘tkazmaydigan, 
yumshoq  va  pishiq  bo‘ladi.  Oshlovchi  moddalar  eman  daraxtining 
po‘stlog‘ida,  choy  bargida,  toron  o‘simligida  va  yong‘oq  mevasida 
to‘planadi. Oshlovchi moddaga temir xlorid eritmasi ta’sir ettirilsa, 
u  to‘q  ko‘k  rangga  bo‘yaladi.  Tibbiyotda  oshlovchi  moddalar 
oshqozon-ichak, 
og‘iz  bo‘shlig‘ini  yallig‘lanishida  va  teri 
kasalliklarida qo‘llaniladi. 
Pigmentlar.  O‘simliklarga  qizil,  ko‘k,  binafsha  kabi  rang 
beradigan 
pigmentlar 
antotsianlar 
deb 
atalib, 
ular 
rangini 
o‘zgartiradigan  moddadir.  Antotsianlar  rangining  o‘zgarishi 
ularning  tarkibi  va  hujayra  shirasining  reaksiyasiga  bog‘liq 
kislotali  sharoitda  qizil,  ishqoriy  sharoitda  ko‘k  rangda,  neytral 
holatda  esa  binafsha  rangda  bo‘ladi.  O‘simlikdagi  sariq  rangni 
antoxlor  pigmenti   hosil  qilib,  tarkibi  jihatidan  antotsianlarga  yaqin 
turadi.  Antoxlor  pigmenti  ko‘knori,  sigirqo‘yruq  o‘simliklarning 
toj  barglarida,  apelsin,  limon  mevalarning  tashqi  po‘stida 
uchratishimiz mumkin.   

---

45