Anatomiya 2014. indd

  shakl jihati-

dan egarsimon bo‘g‘im bo‘lib harakati ikki: sagittal o‘q atrofi-

da bosh barmoq ko‘rsat kich barmoq qa yaqinlashadi

  va uzoqla-

shadi.

 Frontal o‘q atrofida esa bosh barmoq boshqa barmoqlarga 

qarama-qarshi

 keladi va o‘z holiga qaytadi. Qolgan II–V kaft-

kaft usti bo‘g‘imlari yassi bo‘g‘imlar guruhiga kirib, ularning 

bo‘g‘im bo‘shlig‘i ko‘ndalang chiziq holatida yotadi. Bu bo‘g‘im 

bo‘shlig‘i o‘rta kaft usti va kaft suyaklariaro bo‘g‘im bo‘shliqla-

ri bilan birikadi. Bo‘g‘im xaltasi yup qa, to‘rtta bo‘g‘im uchun 

umumiy bo‘lib tarang tortilgan. Bo‘g‘im xaltasini kaft va orqa 

---

97

tomondan kaft-kaft usti oldingi boylamlari,

  kaft-kaft usti or-

qa boylamlari mustah kamlab turadi. Bu bo‘g‘imning boylamla-

ri mustahkam va tarang tortilgani uchun harakati juda chegara-

langan bo‘ladi.

II–V kaft suyaklari asosi keng bo‘lib o‘zaro yaqin joylash-

gani uchun ularning bir-biriga qaragan yuzalari o‘rtasida kaft 

suyak lari orasidagi bo‘g‘imlar hosil bo‘ladi. Bu bo‘g‘imlar xaltasi 

kaft-kaft usti bo‘g‘imlari xaltasi bilan umumiydir. Bu bo‘g‘im-

ni yonma-yon kaft suyaklari o‘rtasida ko‘ndalang yo‘nalgan kaft 

suyaklari orasidagi oldingi va orqa boylamlar va bo‘g‘im ichida 

joylashgan kaft suyaklariaro boylamlari mustah kamlab turadi.

Qo‘l kafti bilan barmoqlar orasidagi bo‘g‘imlar kaft suyakla-

ri boshchasining bo‘g‘im yuzasi bilan proksimal barmoq falan-

galari asosi o‘rtasida hosil bo‘lib, ellipssimon bo‘g‘imlar guru-

higa kiradi. Bo‘g‘im xaltasi erkin va keng bo‘lib, yon tomon-

dan yon boylamlar

 bilan mustahkamlansa, kaft tomondan kaft 

boylamlari tolalari hisobiga qalinlashadi. Bu bo‘g‘imlarida hara-

kat ikki o‘q atrofida sodir bo‘ladi. Frontal o‘q atrofida barmoq-

larni bukish va y ozish, sagittal o‘q atrofida barmoqlarni uzoq-

lashtirish va yaqinlashtirish mumkin.

Qo‘l panjasining barmoq falangalari orasidagi bo‘g‘imlar bitta 

barmoq falangasining boshchasi bilan ikkinchi falanganing aso-

si o‘rtasida hosil bo‘ladi. Shakl jihatidan g‘altaksimon bo‘g‘im 

hisob lanadi. Bu bo‘g‘imlarning xaltasi keng bo‘lib, yon tomon-

dan yon boylamlar bilan mustahkamlanib, kaft tomondan esa 

kaft boylamlari hisobiga qalinla shadi. Harakat faqat frontal o‘q 

atrofida bo‘lib, barmoq larni bukish va yozishdan iborat.

Oyoq suyaklari

Odam oyog‘i katta va yo‘g‘on suyaklardan iborat. Oyoq 

suyaklarida oyoq kamari va erkin qismlar tafovut qilinadi. Oyoq-

ning kamar qismi

 juft chanoq suyagidan tashkil topgan. Oyoqning 

erkin qismi uch qismdan: proksimal – son suyagi; o‘rta – katta 

va kichik boldir suyaklaridan iborat. Tizza bo‘g‘imi sohasida kat-

ta sesamasimon suyak tizza qopqog‘i joylash gan. Oyoqning distal 

qismi oyoq panjasi suyaklari, o‘z nav batida, kaft usti suyaklari, 

oyoq kafti suyaklari va barmoq suyaklariga bo‘linadi.

---

98