Anatomiya 2014. indd

Tizza qopqog‘i (patella)  sonning to‘rt boshli mushagi payining 

ichida joylashgan eng katta sesamasimon suyak. Tizza qopqog‘ining 

asosi yuqo riga, cho‘qqisi pastga qaragan. Uning orqa bo‘g‘im yuza-

si son suyagi bilan bo‘g‘im hosil qiladi. Oldingi g‘adir-

budir yuzasi teri ostida seziladi.

Boldir suyaklari ikkita uzun naysimon: medial to-

monda joylash gan katta boldir va lateral tomondagi ki-

chik boldir suyaklaridan tash kil topgan.

 

Katta boldir suyagining (tibia, 51-rasm) tanasi va 

ikki uchi tafovut qilinadi. Uning yuqori (proksimal) 

uchi kengaygan bo‘lib, medial va lateral do‘nglik 

51-rasm. O‘ng katta va kichik boldir suyaklari:

1–do‘nglararo tepalik; 2–katta boldir suyagining medial 

do‘ngligi; 3–katta boldir suyagining g‘adir-buduri;

4–katta boldir suyagi; 5–oldingi qirra; 6–medial to‘piq; 

7–pastki bo‘g‘im yuzasi; 8–lateral to‘piq; 9–suyaklararo

qirra; 10–kichik boldir suyagi; 11–kichik boldir suyagining 

boshchasi; 12–kichik boldir suyagi boshchasining uchi;

13–katta boldir suyagining lateral do‘ngligi.

---

102

bor. Bu do‘ngliklarning ustki tomonida son suyagini pastki uchi 

bilan bo‘g‘im hosil qiluvchi botiqroq yuqorigi bo‘g‘im yuzasi joy-

lashgan. Katta boldir suyagining do‘ngliklarining bo‘g‘im yuza-

si o‘zaro do‘nglararo tepalik bilan ajralgan. Bu tepalik do‘nglar 

orasidagi medial va lateral do‘mboq chalarga bo‘linadi. Do‘ngla-

raro tepalikning oldida do‘nglar orasidagi oldingi maydon,

 orqa-

sida esa do‘nglar orasidagi orqa maydon bor. Tash qi do‘nglikning 

lateral tomonida biroz orqaroqda kichik boldir suyagi birlasha-

digan kichik boldir bo‘g‘im yuzasi joylashgan. Katta boldir suya-

gining tanasi uch qirrali. Oldingi qirrasi o‘tkir bo‘lib, teri ostida 

bilinib turadi. U yuqori tomonda kengayib, sonning to‘rt boshli 

mushagi birikadigan katta boldir suyagi g‘adir-budurini hosil qi-

ladi. Medial qirra biroz to‘mtoq. Lateral qirra kichik boldir suya-

giga qaragani uchun suyaklararo qirra deyiladi. Katta boldir suya-

gini uchta yuza si tafovut qilinadi. Medial yuzasi silliq, bevosita 

teri ostida joy lashgan. Lateral yuza va orqa yuzasi mushaklar bi-

lan qoplan gan. Orqa yuzasida lateral do‘nglikning orqa chekka-

sidan pastga va ichkariga qiya yo‘nalgan kambalasimon mushak 

chizig‘i o‘tib, un dan shu nomli mushak bosh lanadi. Bu chiziqdan 

pastroqda oziqlantiruvchi teshik bor.

Katta boldir suyagining pastki (distal) uchi kengaygan va to‘rt 

burchak shaklda. Katta boldir suyagi pastki uchini lateral tomoni-

da kichik boldir suyagi bilan birlashishi uchun kichik boldir kem-

tigi;

 medial tomonida ichki to‘piq bo‘lib, uning orqasida orqa kat-

ta boldir mushagi payi o‘tadigan to‘piq egati bor. Medial to‘piqni 

tashqi tomonida medial to‘piq bo‘g‘im yuzasi joylashgan, u bur-

chak hosil qilib pastki bo‘g‘im yuzasiga o‘tadi. Bu yuzalar oshiq 

suyak bilan bo‘g‘im hosil qilishda ishtirok etadi.