Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

 

TIRNOQ 

Tirnoq epidermis hosilasi bo’lib, qattiq, muguzlangan plao tinkalardan iborat. Tirnotcning taraqqiyoti, 

homilaning  3-oyi-dan  boshlanadi.  Dastavval,  tirnoq  o’rni  hosil  bo’ladi.  Oyoq  va  qo’l  barmoq 

uchlarining  tashqi  yuzasini  qoplagan  epiteliy  qa-linlashib,  o’zining  ostida  yotgan  biriktiruvchi 

to’qimaga botib kiradi va tirnoq shakllana boshlaydi. Tirnoq juda sekin o’sa-di va embrion hayotining 

oxiridagina to’la shakllanadi. 

Tirnoqda tana, ildiz, i k k i t a yo n va e r k i n kism-lar tafovut qilinadi (154-rasm). Tirnoq tanasi 

tirnoq o’rni- 

 

154- rasm. Tirnoqning tik kesimi (sxema). 

1 - tirnoq pgastnnkasi; 2-teri burmalari; 3 - teri burmalarinchng sn 'dermisn; 4 - teri burmalarining 

dermasi; 6 - tirnoq matritcasi; 6 - tirnoq o’rnining ‘pntegiysp.da joylashsa, yon qirg’oqlari teri 

burmalari tagiga kirib tura-di. Tirnoqning erkin qirrasi tirnoq egatidan chiqib turadi. Tirnoqning 

ildizi tirnoq yorig’iga kirib turgan asosi 

hisoblanadi. Ildizning bir qismigina tirnoq 

---

 

257 

yorig’idan xira va oqish yarim oy shaklida (ayniqsa, katta barmoqlar tirnog’ida) ko’ri-nib turadi. 

Tirnoq ildizining tirnoqning o’sishini ta’min-.lovchi differentciallanmagan hujayralari tirnoq 

matritcasini tashkil etadi. Matritca hujayralari muntazam bo’linib, muguz-lanib turadi. Muguzlangan 

epiteley tangachalari tirnoq plas-tinkasiga siljib kiradi va natijada tirnoq o’sadi. Tirnoq kuniga 

o’rtacha 0,12 mm gacha o’sadi. 

Tirnoq o’rni epiteliy va dermadan iborat. Epiteliy epi-dermisning o’suvchi qavatidan tashkil topgan. 

Epiteliy ustida joylashgan tirnoq plastinkasi bir-biriga zich cherepitcasimon joylashgan yassi 

poligonal shakldagi muguz tangachalardan tuzilgan. Tirnoq o’rni epiteliysi hisobiga tirnoq 

plastinkasi qalinlashsa, matritca hisobiga tirnoqning uzunasiga o’sishi ta’-minlanadi. 

Tirnoq o’rnining dermasi barmoq suyaklari bilan yopishib yotadi. Derma sohasida so’rg’ichlar 

bo’lmaydi. Dermaning tirnoq sohasi qon tomirlarga va nerv oxirlariga boy. Bu erda derma-ning 

perpendikulyar joylashgan tolalari to’g’ridan-to’g’ri suyak usti pardasining tolalari bilan qo’shilib 

suyakqa aloqador bo’-lib qoladi. Bunday tuzilish amaliy meditcinada muhim rol’ o’ynaydi (tirnoqda 

boshlangan yallig’lanish jarayoni suyak jaro-hatlanishiga sabab bo’lishi bunga misol bo’la oladi).