O‘zbekiston tarixini davrlashtirish masalasi. Formatsion yondashuv, mintaqalarning

115-savol: Mustaqil O‘zbekiston ijtimoiy hayotida madaniyat, san’at va adabiyot  sohalarini 
rivojlantirishning o‘rni. (Islohotlar, ish haqini ko'paytirish, moddiy bazani mustahkamlash) 
1996-yil yanvarda Respublika Manaviyat va marifat jamoatchilik markazi huzurida Oltin meros xalqaro 
xayriya jamgarmasi tuzildi. 1996-yil 27-sentabrda Vazirlar Mahkamasining Oltin meros xayriya 
jamgarmasini qollab-quvvatlash togrisidagi qaroriga binoan mazkur jamgarma davlat tomonidan moddiy 
jihatdan qollab-quvavtlandi. Mazkur jamgarma Xalq merosi durdonalari ilmiy anjumanlarini, xorijdan 
izlab topilgan qolyozmalar, tarixiy hujjatlar, xalq hunarmandchiligi amaliy sanat namunalari, 
yodgorliklarini tahlil qilish, korik tanlovlar otkazish bilan shugullanmoqda. 19962002-yillarda Oltin 
meros jamgarmasi say-harakatlari natijasida buyoq allomalarimiz yaratgan koplab madaniy-manaviy 
meros namunalari mamlakatimizdan va xorijiy davlatlardan izlab topildi, jamlandi hamda kutubxona va 
muzeylarga joylashtirildi. Shuningdek, u xalqimizning rasm-rusumlarini, urf-odatlarini, marosimlarini 
organish, tiklash, xalqimizga qaytarish, ularning mano-mohiyatini, hozirgi kundagi ahamiyatini keng 
ommaga tushuntirish ishiga katta hissa qoshmoqda. 
Milliy adabiyot rivojiga H.S.Karomatovning Quron va ozbek adabiyoti, O.Sharofiddinovning Cholponni 
anglash, B.Qosimovning Maslakdoshlar asarlari ijobiy tasir korsatdi. Abdulla Oripov, Odil Yoqubov, 
Pirimqul Qodirov, Xurshid Davron, Tora Mirzo kabi ijodkorlarimizning tarixiy roman, pyesa va 
qissalarida ulug bobokalonlarimiz, sohibqiron Amir Temur, Ulugbek, Bobur va boshqa buyoq zotlar 
siymolari yangicha badiiy-falsafiy nuqtayi nazardan yoritildi. 
Shukrulloning Kafansiz komilganlar romanida, Tolepbergen Qayipbergenovning U dunyoga, bobomga 
xat asarida, Nazar Eshonqulovning Qora kitob povestida, Otkir Hoshimovning Tushda kechgan umrlar 
romanida, Xudoyberdi Toxtaboyevning Qasoskorning oltin boshi romanida, Oygul Muhammad qizining 
Jannat qushi romanida, Togay Murodning Otamdan qolgan dalalar romanida mustabid sovet davrida 
yuritilgan shovinistik siyosatning qatagonlik, zoravonlikka asoslangan mohiyati, xalq boshiga solingan 
tashvishu kulfatlar, gam-gussa va alamlari tasvirlangan. 
Tohir Malikning Shaytanat, Hojiakbar Shayxovning Tutash olamlar asarlarida insonni iymon va 
vijdondan ozdirishga, razolat va qabohat ummoniga botirishga urinuvchi yomonlik dunyosi, mafiya olami 
shaytonlari fosh qilinadi, ularga nisbatan nafratlanish tuygulari oz aksini topgan. 

---

Omon Muxtorning Tort tomon qibla nomli trilogiyasi, Barot Boyqobilovning Ozbeknoma tarixiy-falsafiy 
va manaviy-marifiy dostoni, Abduqahhor Ibrohimovning Biz kim, ozbeklar asari, Azim Suyunning Oq va 
qora, A.Qutbiddinning Izohsiz lugat sherlari zamonaviy ozbek adabiyotining yorqin ifodasidir. 
Ozbekiston Prezidenti, respublika hukumati ijod ahliga katta gamxorlik qilmoqda. Istedodli adiblar faxriy 
unvonlar, orden va medallar bilan taqdirlanmoqda. Abdulla Oripov, Said Ahmad, Erkin Vohidov, Ozod 
Sharofiddinov, Tolepbergen Qayipber-genovlar mamlakatimizning oliy mukofoti  Ozbekiston Qahramoni 
unvoni bilan taqdirlandilar. Koplab shoir va yozuvchilar yoqsak saviyadagi badiiy asarlar uchun 
otkazilgan tanlovlarning sovrindorlari boldilar. 
Ijtimoiy hayotning barcha yonalishlarida bolganidek madaniy hayotda ham tubdan ozgarishlar yuz berdi. 
Mustaqillik yillarida amalga oshirilayotgan manaviy-marifiy islohotlar jarayonida teatr sanati ham 
rivojlandi. 
1993-yilda foydalanishga topshirilgan Turkiston saroyi Vatanimizning va xorijlik atoqli teatr 
arboblarining, ijodiy guruhlarning sahna asarlari namoyish etiladigan dargohga aylandi. 1994-yilda 
Andijonda jamoatchilik asosida faoliyat korsatayotgan yoshlar teatri davlat tasarrufiga olinib, Abbos 
Bakirov nomli yoshlar va bolalar teatriga aylantirildi. 2000-yili Ogahiy nomidagi Xorazm viloyat teatri 
tola tamir etildi. 
Respublika Prezidentining farmonlari asosida teatrlar davlat budjeti hisobiga qollab-quvvatlandi. 
Farmonga binoan Madaniyat ishlari vazirligi tizimida va teatr ijodiy xodimlari uyushmasi qoshida 1998-
yilda Ozbekteatrijodiy-ishlab chiqarish birlashmasi tashkil etildi. Birlashma teatr jamoalariga 
xalqimizning boy manaviy olamini, uning madaniy merosi, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga hurmat 
hissini uygotuvchi spektakllar yaratishda, istedodli yoshlarni teatrga jalb qilishda, teatr-larning moddiy-
texnikaviy bazasini mustahkamlashda, ijodiy xodimlarni ijtimoiy himoya qilishda komaklashdi. 
Ozbekteatr birlashmasi va barcha teatrlar 5 yilga barcha turdagi soliqlardan ozod qilindi. Murakkab otish 
davri qiyinchiliklariga qaramasdan bironta teatrning yopilishiga yo1 qoyilmadi. Teatr binolari tamirlandi, 
ichki jihozlari yangilandi. Respublikamizda 36 ta professional teatr faoliyat korsatmoqda. Har bir 
viloyatda qogirchoq teatrlari bolalarga xizmat korsatmoqda. 
1996-yilda Toshkentda Koreya drama va estrada milliy teatri tashkil etildi va shu yilning dekabr oyida oz 
faoliyatini boshladi. Davlat akademik rus drama teatri 1999-yilda hozirgi zamon talablari darajasida 
tubdan qayta qurilgan muhtasham binoga kochirildi va ozining 64-teatr mavsumini yangi binoda boshladi. 
2001-yilda respublika teatr sanatida muhim tarixiy voqea sodir boldi. Hamza nomidagi Ozbek akademik 
drama teatri binosi muhtasham koshona shaklida qayta qurildi, zamonaviy teatr uskunalari va mebellar 
bilan jihozlandi. 2001-yil 21-sentabrda Prezident farmoni bilan unga Milliy teatr maqomi berildi, 
Ozbekiston Milliy akademik drama teatri deb ataldi. 
Mustaqillik yillarida kino sanati ham rivojlandi. Kino sanatining ijodkor ustalari Shuhrat Abbosov, 
Yoldosh Azamov,  Elyor Eshmuhamedov, Ali Hamroyev, Rashid Malikov, Jahongir Fayziyev, Sharof 
Boshbekov va boshqalar zamonaviy kinofilmlar yaratish ishlarida peshqadamlik qildilar. Bozor 
iqtisodiyotiga otish sharoitida xusu-siy kinostudiyalar vujudga keldi. 1992-yil fevralda Latif Fayziyevning 
dastlabki xususiy kinostudiyasi Fayzifilm royxatga olindi. 1996-yilda Ozbekfilm tasarrufida 8 ta studiya, 
shuningdek 30 ga yaqin mustaqil ijodiy studiyalar faoliyat yuritdi. 
Istiqlol yillarida tasviriy sanat ham rivojlandi, rassomchilik yangi mano-mazmun bilan boyidi. 1997-yilda 
Prezident farmoniga muvofiq Ozbekiston Badiiy akademi-yasining tashkil etilishi va Tasviriy oyina 
respublika ijodiy uyushmasining tuzilishi, ularning davlat tomonidan qollab-quvvatlanishi tasviriy sanat 
rivojida muhim ahamiyatga ega boldi. Istedodli yoshlarni izlab topish, yuqori malakali mutaxassislarni 
tayyorlash ishlari yolga qoyildi. 
Ozbekiston xalq rassomlari Malik Nabiyev, Bahodir Jalolov, qobiliyatli moyqalam sohibi Zayniddin 
Faxriddinov va boshqalar xalqimiz ongida milliy gurur, istiqlol va Vatanga sadoqat tuygularini 
uygotuvchi qator sanat asarlarini yaratdilar. Amir Temur, Ulugbek, Bobur, fan va manaviy-marifiy 
sohada dunyoga mashhur bobokalonlarimizning portretlari yaratildi. 

---

Xalqaro musiqa festivalini otkazish togrisida qarori musiqa sanatining noyob namunalarini keng targib 
qilish, rivojlantirishda dasturulamal bolib xizmat qildi. 1997-yil 25-avgust  2-sentabr kunlari 
Samarqandda bolib otgan Sharq taronalari birinchi Xalqaro festivalida dunyoning 40 dan ortiq 
mamlakatidan ijrochilar, sanatshunoslar, jamoat arboblari ishtirok etdilar, festivalda yangragan ozbek 
ohanglari, kuy-qoshiqlari jahon uzra aks-sado berdi. Har ikki yilda Samarqandda Sharq taron