Aslanova nozima hakimovna maktabga tayyorlov guruhi bolalarida matematik tasavvurlarni rivojlantirishning metodik asoslari

Individual  mashqlar  uchun

«Juftini  top»,  «Kartochkaga  mos  shakl

tanla», “Figurali mozayka”  va  boshqa  o‘yinlardan foydalanish   maqsadga

muvofiq. Bolalar shakllarning  rangli va kontur tasvirlarini mos  qo‘yishadi,  shaklga

mos shakl tanlashadi.

Yil  oxirida bolalar  sodda  geometrik shakllarni nafaqat farq qilishadi va

aytishadi, balki ularning ba’zi belgilari bo‘yicha orientir oladigan  bo‘lishadi.

Bolalarni  buyumlar shaklini  geometrik  shakllar bilan  taqqoslashga o‘rgatish

mumkin. Shu maqsadda maxsus mashqlardan foydalaniladi.  Masalan, tarbiyachi

stolga geometrik shaklni  qo‘yadi, bolalar esa shu shakldagi buyumlarni tanlashlari

kerak. Geometrik shakl-namuna ayrim  bolalarga berilishi  ham  mumkin,  ular

shaklni va o‘zlari tanlagan buyumni ko‘rsatishadi. Mashqlarni  «Xuddi  shu

shakldagi  buyumni top»,  «Men  nimani aytsam, shuni top», «Topshiriq» va boshqa

o‘yinlar shaklida  o‘tkazish maqsadga  muvofiq. Tarbiyachi har qaysi shakldagi

buyumdan ikki-uchtadan tanlaydi. Asta-sekin ularning miqdorini to‘rt-beshtaga

yetkazish mumkin.

Asta sekinlik bilan bolalarni uzunligi, kengligi  har  xil  bo‘lgan  bir  necha

predmetni (10  tagacha) bir-birining ustiga uzunligi, kengligiga, qalin-yupqaligiga

ko‘ra ortib va kamayib  boradigan tartibda qo‘yib qiyoslashni  o‘rgatish  (eng  keng,

torroq, yana torroq, eng tor lenta). Predmetlar qanday tartibda terib chiqilganini

tushuntirib berishga o‘rgatish, turli  uzunlikka,  kenglikka,  balandlikka  ega

predmetlarni  ko‘payib borish  yoki  kamayib  borish  tartibida (10  tagacha  bo‘lgan

predmetlardan foydalanib) terib  chiqishga o‘rgatish, masalan: baland,  past,  yanada

past, yanada pastroq, eng past, butunni 2 ta, 4 ta teng qismga bo‘lishni, butun bilan

qismni taqqoslashni o‘rgatish, shartli  o‘lchov  bilan  tanishtirish, taqqoslanayotgan

predmetlardan biriga teng bo‘lgan o‘lcham yordamida ikkita predmetni uzunligi

(kengligi, balandligi) ga qarab taqqoslashga o‘rgatish, narsalarni ko‘z bilan chamalab,

miqdori, kattaligi (o‘zun (qisqa), keng (tor), enli (ensiz), baland (past), qalin  (yupqa)

kabi  namuna va  unga teng bo‘lgan  bolalar  uchun  tanish  narsalar  yoki  harakatlar

natijasida qiyoslanuvchi narsalarning o‘lchamini aniqlashga o‘rgatish ishlari

mazmunan murakkablashtirib boriladi.