Aslanova nozima hakimovna maktabga tayyorlov guruhi bolalarida matematik tasavvurlarni rivojlantirishning metodik asoslari

«Son-sanoq»  bo‘limi  «Elementar  matematik  tasavvurlarni shakllantirish»

bo‘limining   asosiy  o‘zagidir.  Maktabgacha  yoshdagi bolalarning mazkur bo‘lim

dasturiy masalalarini o‘zlashtirishlari maktabning boshlang‘ich sinflarida ularning

matematikani ongli o‘zlashtirishlariga xizmat qiladi.

Maktabgacha  yoshidagi  bolalarni  o‘qitishda  matematik  bilimlar tarkibini

tekshirish tenglik-tengsizlik, qism-butun munosabatlari, bilvosita tenglashtirish sanoq

va  arifmetik  amallarni  to‘liq  va  ongli o‘zlashtirish  uchun  asos  bo‘ladigan  sodda

masalalar  va  munosabatlarning o‘zidan  iborat  eqanini  ko‘rsatadi.  Bu  munosabat

va  masalalarni (ularning eng  sodda  shakllarini) bolalar 3  yoshdan  boshlab  tushuna

boshlaydilar. Ular bunday mashg‘ulotlarga katta qiziqish bilan  yondashadilar, xuddi

shu yerning  o‘zida o‘zlashtirganlari (tenglik, qism-butun va h.k. munosabatlari)ni

o‘yinlarga  ko‘chiradilar,  turmushda  amaliy  ishlar qilishda  foydalanadilar,  bir-

birlariga (katta va  tayyorlov  guruhi bolalari) shunga o‘xshash masalalarni taklif

qiladilar.

“Kattalik”. Mashg‘ulotlar bolalarning masofalarning har xil turlari haqidagi

tasavvurlarini aniqlashdan boshlanadi. («uzunlik», «kenglik»,  «balandlik»

«qalinlik» «yo‘g‘onlik») buyumlarning kattaliklarida  mustaqil  mo‘ljal olish

tushunchalarini egallab  olish, ularni taqqoslash va  kattaliklar bo‘yicha

munosabatlarini tushunib olish imkonini beradi. Buyumlar orasida kattalik bo‘yicha

konkret munosabatlarni o‘rnatish tajribasi qanchalik boy  va turli-tuman bo‘lsa,

keyinchalik bolalarni bu munosabatlarni umumlashtirishga, konkret tavsiflarni

abstrakt ta’riflarga, ya’ni «teng», «ortiq», «kam» («katta», «kichik») tushunchalariga

o‘rgatish shunchalik oson bo‘ladi. Kattalik tushunchasi mashg‘ulotlardan tashqari

doimiy tarzda kun tartibi davomida ham rivojlantiriladi. Bolalar buyumlarning

o‘lchamlarini  taqqoslashga  o‘rganadilar.