O‘zbekiston respublikasi mudofaa vazirligi

V
R
t

0
 
bu  erda  t
0
  -  radioaktiv  moddaning  erga  tushish  vaqti,  R  -  portlash  markazidan 
uzoqlashgan masofa (km hisobida), V - shamolning tezligi (km.soatda). 
Elektromagnit  impuls  –  va  ikkilamchi  zaraharlovchi  omillar.  YAdro  zaryadlarining 
portlashi natijasida havoning ionlashishi kuzatiladi, hosil bo‘lgan elektronlarning yuqori tezliqla 
harakati  tufayli  elektromagnit  maydoni  paydo  bo‘ladi.  Buning  natijasida  elektromagnit  razryad 
va  tok  hosil  bo‘ladi.  Atmosferada  paydo  bo‘lgan  elektromagnit  impuls  chaqmoq  singari 
tarqalgan  holda  antennalarda,  kabellarda,  elektr  uzatish  tarmoqlarida  va  simlarda  kuchli 

---

kuchlanishga ega bo‘lgan tok hosil qiladi. 
Er  yuzida  havoning  past  qismlarida  yadro  zaryadi  portlatilganda  elektoroimpulsning 
shikastlovchi  ta’siri  portlash  markazidan  bir  necha  kilometr  uzoqliqla  kuzatiladi.  Er  yuzidan 
ancha    balandliqla  va  xavoda  portlatilgan  yadro  zaryadi  natijasida  elektromagnit  impuls, 
maydoni portlatilgan markazda va er yuzasidan 20-40 km balandliqla ham elektromagnit impuls 
maydoni hosil bo‘lishi kuzatiladi. Kuchlanish maydoni xosil bo‘lgan elektromagnit maydonining 
shikastlovchi  omili  bulib  hisoblanadi.  Kuchlanish  maydonining  kuchliligi  portlatilgan  yadro 
zaryadining  quvvatiga,  portlatish  balandligiga,  portlash  markazidan  uzoqligiga  va  atrof-
muhitning xossasiga bog‘lik bo‘ladi.