Молия бозори kitob

ВАРРАНТ 
Варрант бу эгасига муайян вақт учун ёки муддатсиз шарт билан шартномада кўрсатилган 
нархда қимматли қоғозни сотиб олиш ҳуқуқини берувчи гувоҳнома (сертификат)дир. У 
амалдаги капитални иқтисодиётга сафарбар қилиш учун эмас, кўпроқ уларни қайта 
тақсимлашда кенг қўлланилади. 
Айрим ҳолларда варрант қимматли қоғозларни сотиб олишни рағбатлантириш мақсадида 
улар билан биргаликда берилади. Варрант омборхоналар товарларни сақлаш учун қабул 
қилинганлигини тасдиқловчи гувоҳнома вазифасини ҳам бажаради. У муайян товарни сотишга 
ёки кафиликка олинганлигини тасдиқловчи ҳужжат ролини ўйнаши мумкин. 
Варрант номи ёзилган ва номи ёзилмаган (тақдим этувчига тегишли) кўринишларида 
бўлади. У қимматли қоғоз бозорларида худи акцияга ўхшаб муомалада бўлади. 
ПРИВАТИЗАЦИЯ ЧЕКИ (КУПОНИ) 
Приватизация 
– 
бу 
давлат 
мулкини, 
иқтисодиётдаги 
давлат 
секторини 
хусусийлаштиришни билдиради. Приватизация давлат мулки монополиясини тугатиш, эркин 
сохибкорлик ташаббусига йўл очиш, бозор иқтисолиётини рағбатлантириш мақсадида амлага 
оширлади. 
Приватизация чеки бу қимматли қоғозларнинг махсус бир тури бўлиб, уни акционерлик 
жамиятлари эмас, балки фақат давлат муомалага чиқаради. Улар ўз эгасига давлат 
тасарруфидан чиқарилган (масалан, акционерлик жамияти кўринишида хусусийлаштирилган) 
корхоналарнинг махсус аукционер (ким ошди савдоси) орақли сотувга қўйилган акцияларига 
алмаштириб олиш ҳуқуқини беради. Шу асосда приватизация чеклари фуқароларни мулк 
эгасига айланишини таъминлайди. 
"
Молия ва сугурта хизматлари" кафедраси
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

57 
МУЛКИЙ ВАРАҚА 
Сўнгги йилларда кўчмас мулк бозори кенг ривожланиб бормоқда. Бу эса ўз навбатида 
хилма-хил хосилавий қимматли қоғозларнинг пайдо бўлишига олиб келмоқда. Шулардан энг 
оддийси мулкий варақа ҳисобланади. Бу варақани ҳоҳлаган фуқаро ёки хўжалик юритувчи 
субъект уй-жой сотиб олиш мақсадида (ҳар бири 0,1 м
2
нинг қийматига тенг бўлган) битта ёки 
бир нечта варақани сотиб олиши мумкин. Мулкий варақанинг сони сотиб олиши лозим бўлган 
уй-жойдаги хоналар сонига ва унинг тўлаш имкониятига боғлиқ. 
Мулкий варақа фуқаролар қўлидаги пулнинг қадрсизланиши сақлаб қолади. Уй-жойнинг 
валютадаги баҳоси ҳар доим ошиб борган ва бундан кейин ҳам ошиб боради. Пропорционал 
равишда мулкий варақа баҳоси ҳам ошиб боради. Бундан ташқари, мулкий варақа 100 фоизлик 
ликвидликка эга. Истаган пайтда унинг эгаси жорий курс билан сотиб олган ташкилотига 
қайтадан сотиши мумкин.