Kartashunoslik

 
15-rasm. Azimutal proeksiyaning turlari. a -to‘g‘ri, b-ko‘ndalang, v-qiyshiq. 
 
Qutbiy azimutal proeksiyalarda shimoliy va janubiy yarim sharlar, Arktika va 
Antarktida  hamda  osmon  sferasining  shimoliy  va  janubiy  yarim  sharlar  kartalari 
tuziladi.  Bu  proeksiyalarda  meridianlar  markazi  qutbda  bo‘lgan  to‘g‘ri 
chiziqlardan,  parallellar  esa  markazdan  uzoqlashgan  sari  radiusi  oshib  boradigan 
kontsentrik  aylanalardan  iborat  bo‘ladi.  Xatosiz  nuqta  qutblar  hisoblanadi  (16-a-
rasm). 
Ekvatorial  azimutal  proeksiyada  yarim  sharlar  (sharqiy  va  g‘arbiy  yarim 
sharlar)  kartasi  tuziladi,  ularning  o‘rtasidan  o‘tgan  meridian  va  ekvator  to‘g‘ri 
chiziqdan, parallellar kontsentrik aylanalarning yoylaridan, qolgan meridianlar esa 
radiusi har xil kattalikka ega bo‘lgan aylananing yoylaridan iborat bo‘ladi. Xatosiz 
nuqtalar g‘arbiy yarim sharda odatda 110
0
 g‘arbiy uzoqlik va 0
0
 kenglikda, sharqiy 
yarim sharda esa 70
0
 sharqiy uzoqlik va 0
0
 kenglikda joylashadi (16-b-rasm). 
 
Нол хатоликдаги 
нутка 
нутка 
хатоликдаги 
Нол 
а 
б 
 
 
 
16-rasm. a - qutbiy azimutal proeksiyani kartografik to‘ri; 

---

 
109 
b - ekvatorial azimutal proeksiyasidagi kartografik to‘r. 
 
Qiyshiq  azimutal  proeksiyalarda  esa  tasvirlanayotgan  hududning  o‘rtasi 
tekislikka urinma qilinib olinadi hamda o‘sha nuqta xatoligi nolga teng nuqta deb 
hisoblanadi.  Bu  proeksiyalarda  materik  va  okean  kartalari    tuziladi. 
Tasvirlanayotgan  hududning  o‘rtasidan  o‘tgan  meridian  to‘g‘ri  chiziq  holatida 
tasvirlanib,  qolgan  meridianlar  va  parallellar  yoy  chiziqlardan  yoki  qiyshiq 
chiziqlardan  iborat  bo‘ladi.  Faqat  Afrika  tasvirlanagan  kartadagina  uning 
o‘rtasidan  o‘tgan  meridian  hamda  ekvator  chizig‘i  to‘g‘ri  chiziq  holatida 
tasvirlanadi (17-rasm).