Kartashunoslik

7.3. Kartografik proeksiyalarning tasnifi 
 
Kartografik  proeksiyalar  bir-birlariga  bog‘liq  bo‘lmagan  xatoliklar  va  kartografik 
to‘rlarga  qarab  farq  qiladi.  Kartografik  proeksiyalar  xatoliklariga  ko‘ra  teng 
burchakli,  teng  maydonli 
va  ixtiyoriy  proeksiyalarga 
bo‘linadi. 
Ixtiyoriy 
proeksiyalarda 
teng 
oraliqlik 
proeksiyalar 
ko‘proq qo‘llaniladi. 
11-rasm. Globus sirtidagi 
bitta meridianda yotgan 
doiraning 2 xil ko‘rinishi 
(a) va bitta parallelda 
yotgan doiraning 2 xil 
ko‘rinishi (b), bunda 
ellipslarning o‘zgarishi 2 
xil bo‘lishi ko‘rsatilgan. 
 
Teng 
burchakli 
proeksiyalarda burchak xatoligi bo‘lmaydi. Bunday proeksiyada tuzilgan geografik 
kartalarning  hamma  joyidagi  barcha  yo‘nalishlarida  burchaklar    qiymati  saqlanib 
qoladi.  Kartada  maydon  va  masofa  o‘zgaradi.  11-rasmda  tasvirlangan  teng 
burchakli stereografik azimutal proeksiyada ekvatorda tasvirlangan xatosiz aylana 
ekvatordan  uzoqlashgan  sari  kattalashib,  maydoni  oshib  boradi,  lekin  shakli 
o‘zgarmaydi.  Teng  burchakli  proeksiyalarda  burchak  aniqligi  talab  qilinadigan 
dengiz va aeronavigatsiya kartalari tuziladi. 
 
Teng maydonli proeksiyalarda kartadagi maydon bilan yer yuzasidagi maydon 
o‘rtasidagi  proporsionallik  saqlanadi.  Kartaning  markazida  tasvirlangan  aylana 
ramka  chekkalariga  borib  ellipsga  aylansa  ham  maydoni  o‘zgarmaydi  (12-13-
rasmlar).