Kartashunoslik



Download 4,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet118/246
Sana29.08.2021
Hajmi4,76 Mb.
#159144
1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   246
Bog'liq
kartashunoslik

7-rasm.  Azimutli  karta  markazida  Shimoliy 
qutb.  Garchi    qutbiy  ko’rinish  bunday  kartalar 
orientatsiya    hisoblanadi,  buni  Yerning  har  yerida 
to’plash  mumkin  bo’ladi.  Azimutli  kartalar  hamma 
nuqtalar orasidagi haqiqiy yo’nalish akks ettiradi va 
bitta  kartada  Yerning  faqat  yarmini  ko’rsatish 
mumkin.
1
 
 
 
Maydon xatoligi (R) bilan belgilanib, 
R=
а

в
 formula bilan aniqlanadi.  
Shakl xatoligi (k) nuqtadagi eng katta 
(a) va eng kichik (v) uzunlik xatoliklariga 
bog‘liq  bo‘lib, 
в
а
к

  formula  bilan 
aniqlanadi.  
Uzunlik  xatoligisiz  proeksiyalar  bo‘lmaydi.  Lekin  burchak  va  maydon 
xatoligisiz proeksiyalar bo‘ladi.  
Xulosa qilib aytganda, xatoliklarning vujudga kelishini, globusni  meridianlar 
bo‘yicha  tilimlarga  bo‘lib,  ekvator  chizig‘i  bo‘yicha  yoyganda  tilimlar  orasida 
ochiq  joylar  hosil  bo‘lishini  ko‘rish  mumkin.  Bu  xatolik  u  shimol  va  janubga 
tomon  kattalashib  boradi.  Bu  ochiq  joylarni  «to‘ldirish»  natijasida  xatolik  paydo 
bo‘lishini,  globusni  parallellar  bo‘yicha  ham  tilimlarga  bo‘lib,  tasvirlaganda  ham 
ochiq  joylar  hosil  bo‘lishini  ko‘rish  mumkin.  Ularni  ham    «to‘ldirish»  natijasida 
xatolik  vujudga  keladi.  Nihoyat  Yer  sharining  usti  tekis  bo‘lmasdan  (globusda 
tasvirlaganimizdek  silliq  emas),  har  xil  relьef  shakllardan:  tog‘lar,  tekisliklar, 
chuqur  botiqlardan  iborat  bo‘lib,  ularni  tekislikka  yoyib  tasvirlaganda  ham 
xatolikka  yo‘l  qo‘yiladi.  Bu  xatoliklar  ekvatorda  doira  shaklida  tasvirlanib, 
ekvatordan uzoqlashganda ellipsga aylanishini 16-rasmda ko‘rish mumkin. 
 
8-rasm. Kartalardagi xatoliklar ellipsi 
 
Kartografik proeksiyalar nazariyasida Yer ellipsoidi yuzasidagi cheksiz kichik 
                                                           
1
  Robert  E.Gabler,  James  F.  Peterson,  L.  Michael  Trapasso.  Essentials  of  Physical  Geography.  2007.    p.  42-43 
/www.brookscole.com 


 
105 
doirachalar tekislikda ellips bilan tasvirlanadi va xatoliklar ellipsi deb yuritiladi (8-
rasm). 
Kartadagi  xatoliklarni  hamma  turlari  bir-biri  bilan  bog‘langan  va  ulardan 
bittasini  o‘zgarishi  ayni  paytda  boshqasini  o‘zgarishga  olib  keladi.  Kartada  ular 
xuddi  bir-biriga  qarama-qarshi  turgandek  va  ulardan  bittasini  kamayishi  o‘sha 
paytni o‘zida boshqasini kattalashishiga olib keladi (9-rasm).  

Download 4,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   246




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish