O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent moliya instituti

 

 

 

2-rasm. Budjetlararo munosabatlarning tasniflanishi 

 

Moliyaviy tenglashtirish siyosati asosida moliyaviy yordam shaklida 

budjet tizimi bo‘g‘inlari o‘rtasida mablag‘larni qayta taqsimlash 

 

 

Budjetlararo munosabatlar 

 

Budjet tizimining turli bo‘g‘inlari o‘rtasida 

tartibga soluvchi soliqlarning har yili 

tasdiqlanadigan vaqtinchalik me‘yorlar 

bo‘yicha taqsimlanishi 

 

Subventsiya 

 

O‘tkazib beriladigan 

daromadlar 

 

Dotatsiya 

 

Budjet ssudasi 

 

O‘zaro hisob -

kitoblar 

 

---

 

 

 

 Iqtisodiyotni  modernizatsiyalash  sharoitida  mamlakatimizni  jadal 

rivojlanib  borishi  mahalliy  budjetlarning  davlat  budjetidagi  salmog‘i  o‘sishiga 

olib  keladi.  Shu  sababli  umumdavlat  soliqlarini  turli  darajadagi  budjetlar 

o‘rtasida  taqsimlanishini  takomillashtirib  borish  ham  budjet  o‘rtasidagi  o‘zaro 

munosabatlarni  samarali  boshqarishni  talab  etadi.  Bunda  umumdavlat 

soliqlaridan  ajratmalarning  roli  faqat  mahalliy  budjetlarni  daromadlar  bilan 

ta‘minlash  emas,  balki  mahalliy  hokimiyat  organlarining  yuqori  budjetlarda 

mablag‘lar  yig‘ilishidagi manfatdorligini, hududlarda ijtimoiy  ishlab chiqarish 

samaradorligini  oshirish  bilan  bog‘liqligiga  e‘tibor  berilsa,  maqsadga  muvofiq 

bo‘lar edi. 

Umumdavlat  soliqlaridan  ajratmalar  hududlarda  yig‘iladigan  ushbu 

soliqlar  miqdoriga  nisbatan  foiz  hisobida  belgilanadi,  lekin  bu  foiz  miqdorlari 

har  yili  budjet  loyihalarini  tayyorlab,  tasdiqlanganda  o‘sha  tasdiqlangan  yil 

uchun belgilanadi va har yil budjetida o‘zgarib turadi.   Quyidagi  jadval  orqali 

Qoraqalpog‘iston  Respublikasi,  viloyatlar  va  Toshkent  shahar  mahalliy 

budjetlariga  2014-2016  yillarda  umumdavlat  soliqli  tushumlaridan  o‘tkazmalar 

me‘yorlari to‘g‘risidagi ma‘lumotlarga ega bo‘lish mumkin. 

 

Mahalliy  budjetlarda  2014-2016  yillarda  umumdavlat  soliqlaridan 

ajratmalar me‘yori bo‘yicha quyidagi 2-jadvalda keltirilgan ma‘lumotlar asosida 

tahlil  qilsak,  ayrim  viloyatlarga  ajratmalar  me‘yori  2014  yilga  nisbatan  2016 

yilda  oshirilgan  bo‘lsa,  ayrimlarda  kamaytirilgan.  Masalan,  yuridik  shaxslar 

daromad (foyda) solig‘idan ajratmalar Buxoro viloyati mahalliy budjetiga 2014- 

2015 yillarda jami tushumlarning 55,0 foiz miqdorida belgilangan bo‘lsa, 2016 

yilda  bu ko‘rsatkich 53,0 foizga kamaytirilgan. Qashqadaryo viloyati mahalliy 

budjetiga  2014-2015  yillarda  jami  tushumlarning  52,0  foiz  miqdorida 

belgilangan bo‘lsa, 2016 yilda  bu ko‘rsatkich 60,0 foizga oshirilgan. Toshkent 

shahrida 2014 yilda 3 foizni tashkil etgan bo‘lsa, 2015-2016 yillarda 2,0 foizga 

kamaytirilgan.

---

 

 

 

1-jadval