O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent moliya instituti

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

 

196 

      

 

7

7

.

.

4

4

.

.

 

 

 

 

B

B

u

u

d

d

j

j

e

e

t

t

l

l

a

a

r

r

a

a

r

r

o

o

 

 

M

M

u

u

n

n

o

o

s

s

a

a

b

b

a

a

t

t

l

l

a

a

r

r

 

 

Budjetlararo  munosabatlar  budjet  jarayoni  davomida  davlat    va    mahalliy  

hokimiyat    organlari    o‘rtasida    yuzaga    keluvchi    iqtisodiy-huquqiy 

munosabatlar majmui hisoblanadi.   

Budjetlararo  munosabatlar  davlat  boshqaruvi  tizimida  vertikal  yoki 

gorizontal  bo‘yicha  paydo  bo‘ladi  va  amal  qiladi  hamda  hokimiyat  har  bir 

darajasining  faoliyat  maqsadlaridan  kelib  chiqib,  ularning  moliyaviy 

imkoniyatlarini hisobga olgan holda tartibga solinadi.   

 

Budjetlararo munosabatlar quyidagi tamoyillarga asoslanadi:  

 

1.    Vaqtinchalik  qisqa  muddatli  (moliya  yilidan  kam  bo‘lmagan 

muddatga)  yoki  budjet  tizimining  darajalari  bo‘yicha  daromadlarni  tartibga 

solishning  uzoq  muddatli  me‘yorlari  bo‘yicha  doimiy  asosda  chegaralash  va 

biriktirish.  

2.    Budjet    xarajatlarini    budjet    tizimining    darajalari    bo‘yicha 

taqsimlash va biriktirish.  

3. Budjetlarning  o‘zaro munosabatlarida  budjet  huquqlarining  tengligi. 

 

 Budjetlararo munosabatlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi:  

-  alohida 

ijtimoiy 

va 

iqtisodiy 

funktsiyalarni 

bajarish 

uchun 

javobgarlikni  budjet  tizimining  budjetlari  o‘rtasida  taqsimlash  va  huquqiy 

jihatdan biriktirishni;  

-  budjet tizimining har bir darajasiga biriktirilgan vakolatlarni  amalga  

oshirishni  ta‘minlaydigan  xarajatlar  hajmini belgilashni;  

-  budjetning  barcha  darajalarida  daromadlar  manbasini  belgilash  va 

huquqiy biriktirishni;  

-  hududlarni moliyaviy qo‘llab-quvvatlashning barcha shakllarini.   

---

 

 

197 

      

 

 

Budjetlararo    munosabatlarning    maqsadlarini  quyidagilarda  ya‘ni, 

yagona    iqtisodiy    makonni  yaratish,  hududlarning  iqtisodiy  va  ijtimoiy 

rivojlanishida yagona minimal standartlarni ta‘minlash, teng ijtimoiy himoyani 

ta‘minlash va fuqarolarning  ijtimoiy  huquqlarini kafolatlash, butun mamlakat 

hududida iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishning qulay  sharoitlarini ta‘minlashda  

ko‘rishimiz mumkin   

Budjetlararo  munosabatlarning  modeli  deganda, budjet  tizimi  darajalari  

o‘rtasida    daromadlar    va    xarajatlarni    taqsimlash    masalalarini  echishda  

o‘zaro    munosabatlarni    tashkil    etishning    asoslarini    aniqlashga  nisbatan  

institutsional  yondashuv  tushuniladi. 

 

Budjetlararo munosabatlarning markazlashtirilgan,  markazlashtirishdan  

chiqarilgan  va kooperativ modellari farqlanadi (1-rasm). 

• 

K Kooperativ

 

• 

ooperativ