So’z boshi

 
 
 
9-MA’RUZA. YUmshoq dori shakllarini chiqarishda ishlatiladigan yordamchi 
moddalar. 
Reja: 
1.   YUmshoq dori shakllarini uchun asoslar,  
2.  antimikrob konservantlar 
3.   stabilizatorlar 
4.  Asosga qattiqlik va yumshoqlik beruvchi moddalar 
5.  Antioksidantlar 
6.  Asoslarga xid beruvchi korrigentlar 
7.  Gidrofob  va  gidgofil  solyubilizatorlar,  sirt  faol  moddalar  xaqida 
tushuncha 
8.  Asoslarga qo‘yilgan xususiy talablar 
 
Surtma tarkibi va texnologiyasi uchun asoslarni tanlashda quyida keltirilgan 
talablarga:  surtmaning  terapevtik  samaradorligi,  zararsizligi,  dori  moddasi  bilan  
o‘zaro  mos  kelishganligi,    ularning  reologik,  fizik-kimyoviy  xossalari, 
mikrobiologik  turg‘unligi  va  saqlanish  muddatiga  ta’sir  etmasligiga  qarab 
tanlanash lozim. 
  Surtmalar  texnologiyasida  ishlatiladigan  asoslarga    quyidagi  talablar 
qo‘yiladi: 
-  zaruriy  reologik,  fizik-kimyoviy  xossalari  va  yaxshi  surtilish,  yuvilish 
xossalariga ega bo‘lishi, 
-  dori  moddasi  bilan  o‘zaro  muttanosib  va  yaxshi  absorbsiyalash 
xossasiga ega bo‘lishi, 
-  tashqi  muhit  ta’siridan  o‘zgarmasligi  va  dori  moddalarining  suvdagi 
eritmalarini yaxshi qabul qilishi, 
-  farmakologik  nuqtai  nazaridan  indifferent,  terini  qitiqlamasligi  va 
sezuvchanligiga,  shuningdek  terining  boshlang‘ich  pH  ko‘rsatkichiga 
(3-4) ta’sir qilmasligi, 
-  mikroorganizmlar yashashi va ko‘payishi uchun sharoit tug‘dirmasligi,  

---

65 
 
-  qo‘llash uchun ko‘zda tutilgan maqsadga to‘g‘ri kelishi kerak. 
Bugungi  kunga  kelib,  surtmalar  uchun  aloxida  moddalardan  tashqari  bir  necha 
xildagi  asoslardan  keng  ko‘lamda  foydalanilmoqda.  Ular  murakkab  tizimli  fizik-
kimyoviy  tuzilishlarga  ega  bo‘lib,  ularning  katta  miqdordagi  assortimenti 
surtmalarni turli yo‘nalishlar bo‘yicha turlicha tasniflanishiga sabab bo‘lmoqda.