So’z boshi



Download 2,85 Mb.
Pdf ko'rish
bet79/178
Sana17.08.2021
Hajmi2,85 Mb.
#149641
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   178
Bog'liq
dvst

Gidrogenlangan  moylar  –  yumshoq  asoslar  bo‘lib,  ular  asosan  yumshoq 
surtmasimon  maxsulotlarni  tayyorlashda  keng  qo‘llaniladi.    Ular:  salomas  yoki 
gidromoylar  –  Adeps  hydrogenisatum,  o‘simliklardan  olingan  salo  –  Axungia 
vegetabilis  [88-90%  gidromoy  va  10-12%  o‘simlik  moyning  qotishmasi], 
aralashgan moy (kombijir) – Adeps compositus [55% salomas, 30% o‘simlik moyi 
va 15% mol, cho‘chqa yoki gidrogenlangan kit yog‘i]. 
 
O‘simlik moylari. Kungaboqar moyi (Oleum Helianthi), o‘rik moyi (Oleum 
Persicorum)  va  boshqa  bir  qator  o‘simlik  moylari  asosan  mol  yog‘i  va  mumlar 
bilan  birgalikda  ishlatiladi.  Natijada  bir  qator  xossalari  bilan  cho‘chqa  moyiga 
yaqin  bo‘lgan  qotishmalar  hosil  bo‘ladi.  Bu  moylarda  kislota  soni  2,25-2,5  dan 
ortmasligi kerak.  
 
Moylarning asosiy kamchiligi bu havoda ayniqsa suv ishtirokida tez buzilishi 
bo‘lib,  farmakologik  indifferentlik  ularning  yangiligiga  bog‘liq.  Moylardan  og‘ir 
metall  oksidlari  va  tuzlari  shuningdek,  perekislar  va  ozonidlardan  iborat  bo‘lgan 


66 
 
surtmalarni  tayyorlashda  asos  sifatida  foydalanish  mumkin  emas.  Sababi  ular 
moylarning strukturasini o‘zgartirib, asos sifatidagi xossalariga putur etkazadi.  Bu 
maqsadda bir qator tabiiy va sintetik antioksidantlar sintez qilingan bo‘lib, ularning 
ba’zilari tabiiy holda masalan o‘simliklarda ham uchrashi mumkin. (tokoferollar). 
Sintetik  antioksidantlardan  yuqori  faollikka  ega  bo‘lgan  va  fiziologik  nuqtai 
nazaridan  bezarari  bu  butiloksianizol  (BOA)  va  butiloksitoluoldir  (BOT).  
Ularning  har  ikkisi  ham  moylarning  turg‘unligini  oshirishda  0,02%  gacha 
ishlatishga ruhsat etilgan. O‘simlik va hayvon moylari ularning tarkibidagi tabiiy 
tokoferollarning  miqdoriga  qarab  belgilanadi.  Moylardagi  oksidlanish  jarayoni 
ularning  tarkibidagi  yodning  miqdoriga  bog‘liq  bo‘lib,  yod  asosan  vodorod 
peroksidini parchalash uchun sarflanadi. YAngi cho‘chqa va mol yog‘ida perekis 
soni 0,03 dan ortmasligi kerak.   
 
 Mumlar. Ular o‘z tarkibida yog‘ kislotalari va yuqori molekulyar masali, bir 
atomli  spirtlarning  murakkab  efirlarini  saqlaydi. Surtma  asosi  sifatida  mumlardan 
lanolin, spermatset va asalari mumi ishlatiladi. 
 
Lanolin  (Lanolinum)  –  efir,  spirt  va  erkin  yog‘  kislotalarining  murakkab, 
tabiiy birikmasi bo‘lib, u sovunlanganida  teng miqdordagi kislota va spirtni xosil 
qiladi.  Lanolinning  sovunlanmaydigan  qismi  50%  ni  tashkil  qiladi.  Uning 
tarkibidagi moddalarning umumiy miqdori 70% dan ortadi. 
Tozalangan  lanolin  –  qo‘ng‘ir  sariq  rangli,  qovushqoq,  o‘ziga  xos  hidli  massa. 
Suyuqlanish  harorati  36-42
0
S, suvda  erimaydi,  lekin  150%  miqdoridagi  suv  bilan 
emulgirlash  mumkin.  SHuning  uchun  ayniqsa  surtmalar  texnologiyasida  suvsiz 
lanolin  (Lanolinum  anhydricum)  dan  foydalanish  maqsadga  muvofiqdir.  Bunday 
lanolin  bilan  tarkibida  ko‘p  miqdorda  suvli  eritmalar  saqlovchi  surtmalarni  ham 
tayyorlash  mumkin.  Suvsiz  lanolin  tarkibidagi  suvning  miqdori  1%  dan,  kislota 
soni 1 dan   ortmasligi lozim. Lanolin spirtda qiyin eriydi, 100 qism suvsiz lanolin, 
40 qism 70% spirt bilan dag‘al dispers sistema  xosil qiladi. Glitserin bilan suvsiz 
lanolin yaxshi kelishadi (100 qism suvsiz lanolinga 120-140 qism glitserin). Efir va 
xloroformda  yaxshi  eriydi.  Teri  orqali  yaxshi  so‘riladi,  u  o‘z  tarkibi  bilan  odam 
terisidagi  moysimon  moddalarga  yaqin.  Teri  va  shilliq  qavatlarni  odatda 
qitiqlamaydi,  kimyoviy  jihatdan  ancha  turg‘un,  garchand  uning  yuzasida 
oksidlanish  jarayoni  sodir  bo‘lishi  bilan  rangining  o‘zgarishi  kuzatilsa  ham.  U 
yuqori  qovushqoqlikka  va  yopishqoqlikka  ega  bo‘lganligi  uchun  ham  ko‘proq 
boshqa  asoslar bilan birgalikda  ishlatiladi. Suvli lanolin  Lanolinum  hydricum  –  7 
qism  suvsiz  lanolin  va  3  qism  suvdan  iborat.  Suvli  lanolin  tarkibidagi  suvning 
miqdori 32% ni tashkil qiladi. Uni qizdirish bilan emulsiyani parchalash mumkin. 
 

Download 2,85 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   178




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish