R. I. Ismailov, M. A. Eshmuhamedov polimerlarni qayta ishlash jarayoni

Tabiiy kauchukning fizik xossalari. Tabiiy kauchuk 10°C 
harorat va undan past haroratda uzoq muddat saqlaganda 
kristallanadi. –25°C haroratda maksimal kristallanish jarayoni 
kuzatiladi. Kristallanish jarayonida kauchuk qatlamlari shaf-
fofligini yo‘qotib qattiq holatga o‘tadi. Tabiiy kauchukning 
erish harorati 40°C. Kauchuk osmotik uglevodorodlar, xloro-
form va tetraxlormetanda eriydi (2-jadval).
Texnologik xossalari. Tabiiy kauchukning plastikligi yetar-
li emas, shuning uchun oldindan valslarda 40–70°C haroratda 
mexanik plastifikatsiya jarayoni o‘tkaziladi. Kauchukning qu-
yosh nuri va yuqori haroratga chidamliligini baholash uchun 
plastikligini saqlash indeksi taklif qilingan. Bu ko‘rsatkich foiz 
nisbatida aniqlanadi: ya’ni 140°C haroratda 30 daqiqa qizdirilgan 

---

91
holatda plastikligi boshlang‘ich plastiklikka nisbatiga teng 
bo‘ladi. Tabiiy kauchuk asosidagi rezina aralashmalari yuqori 
yopishqoqlik va yuqori kogezion mustahkamlikka ega bo‘ladi.
2-jadval