Toshkent davlat yuridik universiteti mamasiddiqov muzaffarjon musajonovich esanova zamira normurotovna



Download 4,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet69/283
Sana08.08.2021
Hajmi4,64 Mb.
#141741
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   283
Bog'liq
Фуқаролик проц.ҳуқуқи

4.7. Dalillarning tasnifi 
Dalillar haqida chuqur bilimga ega bo‘lish maqsadida ular tasniflanadi 
(klassifikatsiyalanadi). 
Fuqarolik  protsessual  huquq  nazariyasida  dalillarning  ikkita  umum 
e’tirof etilgan tasnifi mavjud:  
 
 
 
Dalilni dastlabki va hosila turlariga bo‘lish shu va boshqa dalillarning 
shakllanish  jarayoniga  asoslangan.  Dastlabki  dalil  bevosita  birinchi 
manbadan  olingan  dalil  bo‘ladi.  Dastlabki  dalil  o‘z  ko‘zi  bilan  ko‘rgan 
guvohning  ko‘rsatmasi    bo‘ladi,  boshqa  shaxsdan  faktlar  to‘g‘risida  bilib 
olgan  guvohning  ko‘rsatmasi  hosila  dalil  bo‘ladi.  Hujjatning  asl  nusxasi 
dastlabki va hosila
to‘g‘ri va  egri


 
 
54 
FUQAROLIK PROTSESSUAL HUQUQI  
 
(masalan, nikoh tuzilganligi haqidagi guvohnoma) – dastlabki dalil; undan 
olingan  nusxa  –  hosila.  Hodisa  joyida  qolgan  izlar  yoki  qandaydir 
predmetda  qolgan  izlar    dastlabki  dalil;  izlardan  olingan  nusxa,  qayta 
ishlangan barmoq izlari plenkalari – hosila dalil hisoblanadi.  
Hosila  dalillar  dastlabki  dalilning  mazmunini  aks  ettiradi,  ular 
ko‘pincha,  dastlabki    dalilga  ko‘ra  chalkashroq,  yanglishroq  bo‘la-di. 
Shuning  uchun  sud  bevositalik  prinsipiga  muvofiq,  dastlabki  manba 
bo‘yicha  ish  holatini  tekshirishi  kerak,  hosila  dalillarni  esa    dastlabki 
manbani topish uchun qo‘llash kerak.  
Dalilning  to‘g‘ri  va  egriga  bo‘linishi    dalilning  noma’lum  fakt 
to‘g‘risida bitta ma’lum xulosani berish imkoniyatiga – uning borligi yoki 
yo‘qligi    yoki  tasodifiy  xulosaning  bir  nechtaligiga  asoslangan.  Hattoki 
alohida  olingan,  to‘g‘ri  dalil  deb,  noma’lum  fakt  bo‘yicha  bitta  ma’lum 
xulosani olishga imkon beradigan faktga aytiladi.  
Alohida olingan egri dalil noma’lum faktga nisbatan bir nechta fikrlar, 
taxmin  qilingan  xulosalarga  asos  bo‘ladi.  Shuning  uchun  bitta  egri  dalil 
noma’lum  fakt  bo‘yicha    xulosa  chiqarish  uchun  yetarli  emas.  Agar  egri 
dalil alohida emas, boshqa ish bo‘yicha boshqa dalillar bilan olinsa, unda 
ularni  taqqoslab  turib,  asoslanmagan  fikrlarni  chiqarib  yuborish  kerak  va 
bitta xulosaga kelish kerak. 
Masalan, javobgar da’vogardan qarzga pul so‘rayotgan xatning sudga 
taqdim  etilishi,  taraflar  o‘rtasidagi  qarz  shartnomasining  kelishuvi  egri 
hisoblanadi. U albatta, javobgar so‘ragan pulni da’vogar bergan taxminni 
beradi,  biroq  boshqa  taxmin  ham  bundan  mustasno  emas  –  ya’ni,  ushbu 
xatga  rad  javobi  berish.  Agar  javobgar  olgan  pulni  belgilangan  muddat 
ichida  topshira  olmasligini  va  da’vogarni  kelib  turishini  so‘rasa,  endi  bu 
egri  hisoblanmaydi,  balki  qarz  shartnomasi  bo‘yicha  to‘g‘ri  dalil  bo‘ladi, 
chunki boshqa hech qanday fikrlar (taxminlar) uchun asos qolmaydi.  
Egri  dalillar  fuqarolik  ishi  bo‘yicha  to‘g‘ri  dalillar  yo‘q  bo‘lganda 
ishlatiladi.  Ayniqsa,  to‘g‘ri  dalillar  yolg‘on  ma’lumotlarga  ega  bo‘lgan 
kategoriyadagi ishlarda ko‘pincha egri dalillarga murojaat qilishga to‘g‘ri 
keladi.  Mulkni  hisobga  olishdan  ozod  qilish  to‘g‘risidagi  ishlarda 
mulkning  xaqiqatan  tegishli  ekanligini  aniqlash  uchun  ko‘pincha  egri 
dalillarga murojjat qilishga to‘g‘ri keladi.  
Egri  dalillardan  foydalanish  to‘g‘ri  dalillarga  qaraganda  qiyinroq. 
To‘g‘ri  dalilga  nisbatan  sudning  asosiy  vazifasi  ularning  xaqiqiyligini 
aniqlash;  agar  xaqiqiyligi  aniqlansa,  unda  to‘g‘ri  dalildan  keyinchalik 
foydalanish qiyinchilik to‘g‘dirmaydi, chunki noma’lum faktlar to‘g‘ridan-


 
FUQAROLIK PROTSESSUAL HUQUQI  
 
 
to‘g‘ri  tasdiqlanadi  va  rad  etiladi.  Egri  dalilning  haqiqiyligini  tekshirib 
bo‘lgandan  keyin,  barcha  fikrlarni,  taxmin  qilingan  barcha  takliflarni 
tekshirish  vazifasi  paydo  bo‘ladi.  Buning  uchun  vaziyatning  holatini 
tiklovchi  barcha  faktlarni  bir  tizimga  solish  uchun  yoki  egri  dalilning 
chigal zanjirini yechish uchun egri dalilli ish bo‘yicha barcha dalillarning 
majmuasi  va  holatlarini  tekshirish  kerak.  Bu  suddan  barcha  ish 
materiallarini sinchiklab tekshirishni talab qiladi.    
Odatda,  olingan  manbasi  bo‘yicha  dalillar  ikki  turga  bo‘linadi  – 
shaxsiy va ashyoviy. 
Shaxsiy  dalillarga  taraflar  va  uchinchi  shaxslarning  tilxati, 
guvohlarning  ko‘rsatmasi,  ekspertlarning  xulosasi;  ashyoviy  dalillarga: 
turli shakldagi buyumlar kiradi. 
Yozma dalilga kelsak, ayrim mualliflar ularni shaxsiy dalilga kiritadi, 
chunki  ular  inson  tomonidan  tuziladi.    Boshqalar  esa,  hujjatlar  keng 
ma’noda  buyumlar,  moddiy  dunyoning  obyekti  hisoblanar  ekan,  demak 
ularni ashyoviy dalillarga kiritish mumkin.  

Download 4,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   283




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish