Fizika8 Uzb i-bob 1-26. pmd

VI bob. Elektromagnit induksiya

---

131
Galvanometrga ulangan o‘tkazgichda hosil bo‘ladigan induksion
tokning yo‘nalishini o‘ng qo‘l qoidasi orqali aniqlash mumkin
(186-rasm).
Agar o‘ng qo‘lning kaftini unga magnit kuch chiziqlari kiradigan
qilib ochib, 90
°°°°° ga kerilgan bosh barmoqni o‘tkazgich harakati
yo‘nalishida tutilsa, yoyilgan to‘rt barmoqning yo‘nalishi o‘tkaz-
gichda hosil bo‘lgan induksion tokning yo‘nalishini ko‘rsatadi.
O‘zgaruvchan tok
Agar  galvanometrga  ulangan  g‘altak  ichida  magnit  yuqoriga  va
pastga navbatma-navbat harakatlantirilsa, g‘altak o‘ramida yo‘nalishini
galma-gal o‘zgartiruvchi induksion tok vujudga keladi. Buni galvanometr
ko‘rsatkichining 0 raqamidan goh o‘ng tomonga, goh chap tomonga
og‘ishiga qarab aniqlash mumkin. Galvanometr strelkasining o‘ng
tomonga og‘ishini musbat tok kuchi, chap tomonga og‘ishini esa manfiy
tok kuchi deb olib, I tok kuchining t vaqtga bog‘liqlik grafigini chizish
mumkin (187-rasm). Bu grafik induksion tokning (kuchlanishning) vaqt
bo‘yicha qanday o‘zgarishini ifodalaydi.
O‘zgaruvchan induksion tokni to‘g‘ridan to‘g‘ri o‘zgaruvchan tok deb
yuritish mumkin.