Nima uchun jismlar Yerga tushadi? Og’irlik kuchi deb nimaga aytiladi? Og’irlik kuchi nimalarga bog’liq?

Fizika 7-sinf

Mavzu:

Jismning og’irligi.

O’tilganlarni yodga olamiz.

• Nima uchun jismlar Yerga tushadi?
• Og’irlik kuchi deb nimaga aytiladi?
• Og’irlik kuchi nimalarga bog’liq?
• Og’irlik kuchi hamma joyda bir xilmi?
• Og’irlik kuchi jismning qayerga qo’yiladi va qanday yo’naladi?

Bugun o’rganamiz.

• og‘irlik kuchining osmaga ta’siri
• og‘irlik kuchining tayanchga ta’siri
• jismning og‘irligi

Og’irlik kuchi va og’irlik.

Og’irlik kuchi va og’irlik bir narsami?

Fog’

Fog’

Og’irlik kuchi va og’irlik.

Og’irlik kuchi va og’irlik bir narsa emas!

Fog’

P

Fog’

P

Yerga tortilishi tufayli jismning tayanchga yoki osmaga ta’sir etadigan kuchi jismning og‘irligi deb ataladi va P harfi bilan

belgilanadi.

Jismning og’irligi.

Yerga tortilishi tufayli jismning tayanchga yoki osmaga ta’sir etadigan kuchi jismning og‘irligi deb ataladi.

P

P

Jismning og’irligi.

Yerga tortilishi tufayli jismning tayanchga yoki osmaga ta’sir etadigan kuchi jismning og‘irligi deb ataladi.

Tinch holatda turgan jismning og‘irligi quyidagi formula bilan ifodalanadi: P = mg

Jismga ta’sir qiladi

• Jismga ta’sir qiladi
• Yer markaziga yo’nalgan.
• Jismning harakatida o’zgarmaydi.
• F og’ = mg

• Tayanchga ta’sir qiladi
• Yuzaga tik yo’nalgan.
• Tayanchning vertikal harakatida o’zgarishi mumkin.
• P = mg

Jismning og’irligi.

Og’irlik kuchi.

Fog’

P

P

Turmushda massa o‘rniga ko‘proq og‘irlik tushunchasi qo‘llaniladi.

Masalan, bozorda tarozi yordamida mahsulotning massasi o‘lchansa-da, mahsulotning og‘irligi o‘lchandi, deyiladi.

Bu bilan xatolikka yo‘l qo‘yiladi, deb bo‘lmaydi. Chunki tarozida mahsulot tinch holatda, ya’ni muvozanat holatida tortiladi. Bu holatda og‘irlik N da emas, balki kg yoki g da hisoblanadi, xolos.

Massa va og’irlik.

MASALALARNI YECHISH

• 1. Tayanchga mahkamlangan prujinaga 50 g massali jism osilgan. Jismga ta’sir etadigan og‘irlik kuchi va prujinaning elastiklik kuchi o‘zaro muvozanatlashganda jismning og‘irligi nimaga teng bo‘ladi? Ushbu va keyingi masalalarda g = 10 m/s2 deb oling.
• 2. Prujina ustiga o‘rnatilgan tayanchga 80 g massali jism qo‘yilgan. Muvozanat holatida jismning og‘irligi nimaga teng bo‘ladi?
• 3. Qo‘zg‘almas holatdagi dinamometrga 200 g yuk osildi. Muvozanat holatida yukning og‘irligi qancha?

P = mg

MASALA YECHISHDA FOYDALANILADIGAN FORMULA.

Savollarga javob beramiz.

• Jism massasi va og‘irligi tushunchalari orasida qanday farq bor?
• Biz shayinli tarozida jism massasini o‘lchaymizmi yoki og‘irliginimi?
• Og‘irlikning og‘irlik kuchidan farqi nimada?

E’tiboringiz

uchun raxmat!

AJR