Budjet hisobi

Rasm-2.2. Budjet tasnifining mazmuni
5
. 
 
                                                           
5
  “Budjet” (Tizimi,  tuzilmasi,  jarayoni)  o‘quv  qo‘llanma. 
Т.S.Malikov, N.H.Haydarov. Toshkent. «IQTISOD-
MOLIYA». 2008 yil. 
Budjet tasnifi 
Ta’rifi qanday? 
Asosida nima 
yotadi? 
Ma’lim  bir  tizimga  keltirilgan va o‘rnatilgan 
tartibda kod (shifr)-lashtirilgan budjet daromadlari va 
xarajatlarining bir xil belgilari bo‘yicha ilmiy asoslangan 
iqtisodiy guruhlanishiga budjet tasnifi deyiladi 
 
 
Budjet tasnifining asosida daromadlar bo‘yicha ularning 
manbalari, xarajatlar bo‘yicha esa mablag’larning 
maqsadli sarflanish yo‘nalishlari yotadi 
 
Butun mamlakat masshtabida budjet daromadlari va 
xarajatlarining to‘g’ri rejalashtirilishi va hisobga 
olinishini ta’minlash uchun ular tasniflanadi 
 
 
 
  
Nega 
tasniflanadi? 
Nima uchun 
foydalaniladi? 
 
Davlat budjetini tuzish, ko‘rib chiqish, qabul qilish va 
ijro etish maqsadida budjet ma’lumotlarini yagona bir 
tizimga keltirish uchun foydalaniladi 
 

---

 
18 
Tasnif barcha darajadagi budjetlar ko‘rsatkichlarining qiyosiyligini, ularni 
iqtisodiy va statistik tahlil qilish imkoniyatini ta’minlaydi. 
Budjet tasnifining ahamiyati shu bilan belgilanadiki, undan: 
−  davlat budjetini tuzish, ko‘rib chiqish, qabul qilish va ijro etishda; 
−  budjet mablag‘larining ajratilishi va ulardan foydalanilishini 
−  nazorat qilishda; 
−  turli darajadagi budjetlarning ko‘rsatkichlarini bir-biri bilan 
−  taqqoslashda; 
−  barcha darajada jamlangan budjet tizimini tuzishda foydalaniladi. 
Budjet jarayonining samarali amalga oshirishda budjet tasnifi muhim 
ahamiyatga ega. 
Budjet tasnifi bir qator funksiyalarni bajaradi: 
Birinchidan, u O‘zbekiston Respublikasi budjet tizimi yagonaligini 
ta’minlaydi. O‘zbekiston Respublikasi budjet kodeksi budjet tizimi yagonaligi 
tamoyili namoyon bo‘lishining biri sifatida, budjet tasnifining yagonalidan 
dalolat beradi.O‘zbekiston Respublikasi budjet kodeksi budjet tizimi budjetlari 
uchun budjet tasnifining har bir turining (guruh, bo‘lim, modda) bazaviy va 
yagona pozitsiyasini belgilaydi. Natijada barcha budjetlar yagona sxema 
bo‘yicha quriladi. Buning natijasida O‘zbekiston Respublikasi budjet tizimining 
barcha darajalarida budjet ko‘rsatkichlarining taqqoslanishi ta’minlanadi. 
Boshqacha qilib aytganda, budjet tasnifining ko‘rsatkichlaridan foydalanib turli 
budjetlarga ma’lum manbalardan qancha mablag‘lar kelib tushmoqda yoki 
qanday maqsadlarga qancha budjet mablag‘lari sarflanayotganligini oson 
solishtirish mumkin. 
Ikkinchidan, budjet tasnifi budjetni tuzish, tasdiqlash va ijro etishga, 
hamda budjet hisobotini tuzish va tasdiqlashga yordam beradi.  

---

 
19