Budjet hisobi

---

1 
 
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA 
MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
 
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI 
 
 
 
 
 
 
“BUDJET HISOBI” KAFEDRASI 
 
BUDJET TASNIFI
 
fanidan 
 
 
MA`RUZA MATNI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Toshkent-2018 
 

---

 
2 
Kirish 
Jamiyat iqtisodiy va ijtimoiy tuzilishining shakllanishi va rivojlanishida, 
siyosatning qabul qilingan har bir tarixiy bosqichi doirasida amalga 
oshiriladigan nazorat muhim rol o‘ynaydi. Davlatimiz rahbari tomonidan amalga 
oshirilayotgan iqtisodiy va ijtimoiy islohotlar eng avvalo xalq farovonligi va 
xalq manfaatlari uchun xizmat qilmoqda. Biz avvalo iqtisodiyotni isloh qilish va 
erkinlashtirish borasidagi ishlarimizni yanada chuqurlashtirish, uning soha va 
tarmoqlarini tarkibiy jihatdan o‘zgartirish bo‘yicha boshlangan ishlarni 
jadallashtirishimiz kerak.
1
 
Davlatga ijtimoiy va iqtisodiy siyosatni amalga oshirishga imkon 
beradigan mexanizmlardan biri bu davlatning moliyaviy tizimi va uning 
tarkibiga kiruvchi davlat budjeti hisoblanadi. Aynan davlat budjeti orqali 
markazlashgan va markazlashmagan pul fondini shakllantirish hamda undan 
foydalanishga qaratilgan xarakatlar amalga oshiriladi. Budjet bu –  daromadlar 
va xarajatlarning smetasi hisoblanadi. Ular o‘zining tarkibi, manbasi, ishlatilishi 
yo‘nalishiga ko‘ra turli xildir. Budjet tizmining yagonaligini ta’minlash uchun 
ular tasniflanadi. Budjetni tuzish va ijrosini amalga oshirish uchun va budjet 
tizimining barcha darajalari ko‘rsatkichlarini taqqoslalanishini ta’minlashda, 
budjet tizimi budjetlarining barcha daromadlari va xarajatlarini, hamda budjet 
taqchilligini qoplash manbalarini guruhlashda budjet tasnifidan faydalaniladi. 
Mazkur ishning maqsadi budjet tasnifining iqtisodiy mazmuni va 
ahamiyatini ochib berishdan iborat. Buning uchun avval, budjet tasnifining 
tarkibi, tamoyillari va uning O‘zbekiston Respublikasi budjet jarayonidagi rolini 
aniqlashhisoblanadi.  Mamlakatimizda davlat moliyasini boshqarishni isloh 
qilish, budjet mag’lari maqsadli ishlatilishi ustidan nazoratni kuchaytirish hamda 
budjet tizimi budjetlari ijrosining shaffofligini oshirish bugungi kunda dolzarb 
masala hisoblanadi. Shu sababli mazkur yo‘nalishda yozilgan o‘quv qo‘llanmani 
dolzarb  mavzulardan  biri  dеsak  bo‘ladi.  Ushbu  o‘quv  qo‘llanma  iqtisodiy 
                                                           
1
  Shavkat Mirziyoyev. “Erkin va farovon, demokratik O’zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz”. 
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga kirishish tantanali marosimiga bag’ishlangan Oliy Majlis 
palatalarining qo’shma majlisidagi nutqi. Toshkent - «O’zbekiston» - 2016. 14-bet. 

---

 
3 
mutaxassisliklar uchun yaratilgan bo‘lib, unda asosan bujet tasnifining davlat 
budjet tizmi budjеtlari ijrosi jarayonidagi o‘rni va axamiyati, budjet daromadlari, 
xarajatlari hamda budjet taqchilligini qoplash manbalari tasniflarining amaldagi 
holati asosida ishlab chiqilgan. 
O‘quv qo‘llanmani yaratish jarayonida budjet tasnifini qo‘llanilishiga oid 
amaldagi me'yoriy-huquqiy xujjatlar, xorij adabiyoti, maxsus adabiyotlar, ilmiy 
maqolalar va boshqa tegishli manbalardan keng foydalanildi. 

---

 
4