Budjet hisobi

 
Rasm-2.3. Budjet tasnifiga qo‘yiladigan talablar. 
 
 
Budjet tasnifi muhim tashkiliy ahamiyatga ega. U: 
-  Davlat budjeti va mahalliy budjet ko‘rsatkichlarini taqqoslash uchun 
sharoit yaratadi; 
-  Budjetni shaffofligini ta’milaydi; 
-  Budjetlarni ko‘rib chiqish va iqtisodiy tahlilni soddalashtiradi. 
-  Budjet ijrosi ustidan nazoratni, mablag‘larni o‘z vaqtida va to‘liq 
yig‘ilishini, ularni maqsadli ishlatilishini soddalashtiradi; 
-  Budjet tashkilotlari va muassasalarida daromadlar va xarajatlarning 
sintetik va analitik hisobini yuritish imkoniyatini beradi. 
Budjet tasnifining yagona tizimi davlat boshqaruvining daromadlarni 
to‘planishi, hisobi va taqsimlanishi hamda xarajatlarni amalga oshirilishining 
har bir bosqichida moliyaviy operatsiyalarning hisobi yuritiladigan barcha 
darajalarida axborotlarning shaffofligi va mosligini ta’minlash uchun zarur 
hisoblanadi. 

---

 
20 
 
Budjet tasnifining asosiy maqsadi quyidagilar: 
1) hokimiyat va boshqaruv organlari, moliyaviy nazorat organlarining 
budjetni samarali rejalashtirish, budjetlarni boshqarish, davlatni asosiy 
funksiyalarini bajarish uchun boshqaruv qarorlarini qabul qilishda 
ma’lumotlarga bo‘lgan ehtiyojlarini qondirish; 
2) budjetlarni shakllantirish, tasdiqlash, ijro etish, hamda ularni ijro etish 
to‘g‘risida hisobotlarni tuzish jarayonlari axborotlarining ochiqligi; 
3) budjet hisobotida ham davlat moliyasi statistikasi munosabatlarida 
metodologik yagonalik, solishtiruvchanlik va taqqoslanuvchanlik. 
  Budjet tasnifi quyidagi asosiy vazifalarni bajarishga mo‘ljallangan: 
1) mamlakat budjet tizimining yagonaligi tamoyilini amalga oshirish 
uchun uslubiy asos yaratish; 
2) budjet xujjatlashtirilishi shakllari yagonaligini ta’minlash; 
3) tegishli budjetlarni ijro etishda tezkor (operativ) nazoratni amalga 
oshirish; 
4) budjet tizimining barcha budjetlari ko‘rsatkichlarining 
taqqoslanuvchanligini, konsolidatsiyalashgan budjet ko‘rinishida jamlanma 
budjet axborotlarini olish imkoniyati; 
5) budjet jarayonini amalga oshirishda davlat moliyaviy nazorati va audit 
instrumentlarni shakllantirish. 
  Guruhlashning aniqligi  va ravshanligi budjet tasnifiga qo‘yiladigan 
muhim shartlardan biri hisoblanadi. 
  Budjet tasnifining ahamiyati shundaki, budjet tasnifi elementlari 
bo‘yicha guruhlangan ma’lumotlardan oqilona foydalanilish, budjet mablag‘lari 
harakatining real tasvirini ko‘rish hamda iqtisodiy va ijtimoiy jarayonlarga aktiv 
ta’sir ko‘rsatish imkonini beradi. 
O‘zbekiston Respublikasi Budjet kodeksining 18-moddasida budjet 
tasnifiga ta’rif berilgan. Unga ko‘ra, Budjet tasnifi budjet tizimi budjetlarining 
daromadlari va xarajatlari, shuningdek Davlat budjeti taqchilligini qoplash 
manbalarini guruhlashdan iborat bo‘lib, budjet tizimi budjetlarini shakllantirish, 

---

 
21 
tuzish va ijro etishni tizimlashtirish uchun foydalaniladi.