Н.Қ. ЙЎлдошев, В. И набоков, О. А. Арипов, О. АҲмедов

самарадорликнинг кўрсаткичлари деб ҳисоблаш мумкин. 
Шунинг билан бирга яна бошқарув фаолиятининг ижтимоий 
натижасини акс эттирувчи бошқарувнинг ижтимоий самарадорлигини ҳам 
кўриб чиқиш мумкин. У мехнат жамоаси ва ҳар бир ходимнинг салоҳиятли 
имкониятлари, унинг ижодий қобилиятларидан фойдаланиш, жамоани 
ривожланиши ижтимоий вазифаларини ҳал қилишнинг муваффақиятлилиги 
даражасини таърифлайди. 
Менежмент самарадорлиги кўрсатгичларини ҳисоблаб чиқиш олинган 
натижалар ва қилинган харажатларнинг ўзаро муносабатини кўзда тутади. 

---

222 
Бунда корхоналар фаолиятининг ижтимоий натижалари сифатида мехнат ва 
турмуш шароитлари, ходимларининг малакаси, уларнинг фаолиятини ташкил 
қилиш ва мотивациядан иборат бўлади. Айрим ҳолларда улар бошқарувнинг 
техник воситаларини харид қилиш , ходимларни тайѐрлаш ва малакасини 
ошириш, корхона ходимлари учун турар-жойлар қуриш, ходимларни 
санатория-курортларда 
даъволанишлари 
ва 
дам 
олишлари 
учун 
йўлланмаларни харид қилиш ва бошқаларга сарфлаган харажатлар сифатида
бўладилар. Аммо бошқарув фаолиятининг кўпгина ижтимоий натижалари 
моддий харажатларга боғлиқ бўлмайди. 
Шундай қилиб, қилинган харажатлар ва корхона фаолиятидан олинган 
ижтимоий натижалар улар учун умумий бўлган кўламга, ўлчовчиларга эга 
эмаслар. Бундан ташқари, улар воситали ва қоидага кўра, стохатик 
характерга 
эгалар. 
Бунинг 
оқибатида 
менежментнинг 
ижтимоий 
самарадорлиги кўрсаткичлари, иқтисодий самарадорлик кўрсаткичларидан 
фарқли равишда, қилинган харажатлар ва корхона фаолиятидан олинган 
ижтимоий натижалари- нинг нисбати орқали акс эттирилмайдилар. Шунинг 
муносабати билан уларни харажатлар (ресурслар)сиз фақат натижа берувчи 
ташкил қилувчилар билан таърифлаш мақсадга мувофиқдир. 
Менежментнинг ижтимоий самарадорлигини кўрсаткичлар тизими 
ѐрдамида баҳолаш мақсадга мувофиқдир, уни , бизнинг фикримизга кўра, 
қуйидаги 4 гуруҳга ажратиш мумкин: 
- ташкилот ходимлари меҳнат шароитларини таърифловчи кўрсат- 
кичлар; 
- ташкилот 
ходимларининг 
ижтимоий-маиший 
шароитларини 
таърифловчи кўрсаткичлар; 
- ходимлар малакасини таърифловчи кўрсаткичлар; 
- меҳнатни ташкил қилиш ва унга ундашларни таърифловчи 
кўрсаткичлар. 

---

223 
Шунинг таъкидлаш керакки, бошқарув самарадорлиги яна бошқарув 
тизимининг фаолият юритишнга интилиш керак бўлган қандайдир шарти, 
аломати, натижаси сифатида бўлади. 
Бошқарув самарадорлиги кўрсаткичларидан фойдаланиш бошқарув 
тизимига ташхис қўйиш, уни фаолият юритишида вужудга келадиган четга 
чиқишларнинг олдини олиш, самарасиз бошқарувнинг сабабларини очиб 
бериш, бошқарув идоралари фаолиятида илмий асосланган мақсадни 
кўзлашини амалга ошириш, уларнинг бундай кейинги ишларига тузатишлар 
киритишга имкон беради. 
Бундан ташқари, у бошқарув ходимларининг мотивация тизимини 
яратиш, уларнинг меҳнатига ҳақ тўлашни бошқарув бўйича фаолият самара- 
дорлигига берилган боғлиқликка қўйишга имкон беради. Шунинг 
муносабати билан таъқидлаш керакки, ҳалокатлар назариясига кўра, маъсул 
қарорлар қабул қилувчи ва уларни амалга оширувчи шахслар ва одамларни
бу қарорларни амалга оширишлигига шахсан, моддий боғланишлари ғоятда 
муҳимдир.