Овкатланиш физиологияси

 
IV боб 
 
Парҳез овқатланиш 
 
 
 
Парҳез овқатланишнинг аҳамияти 
 
Бирор бир касалликни даволаш мақсадида беморга тайинланадиган 
овқатланиш-парҳез овқатланиш деб юритилади. 
Парҳез овқатланишнинг вазифаси беморни тезроқ тузалишини 
таъминлашда бошқа даволаш усуллари билан биргаликда касалликни келтириб 
чиқарувчи сабабларга таъсир кўрсатишдан иборат. 
Парҳез овқатланиш киши организмига катта таъсир кўрсатади. У мода 
алмашинувининг бузилишида, ошқозон-ичак касалликларида ягона ва бошқа 
касалликларда даволашнинг ягона усули ҳисобланади. 
Парҳез – бемор кишининг даволовчи овқатланиш рационидир. 
Парҳезларни турлари касалликлар учун Ўзбекистон фанлар Академияси ўпка 
тиббиёти институти томонидан ишлаб чиқилган. 

---

Парҳез таомлари умумий овқатланиш қоидаларига асосланган бўлиб, 
сифат жиҳатидан муҳим озуқавий маҳмулотлар билан таъминланган бўлиши 
керак.
Парҳез овқатланишнинг муҳим шарти бемор касал органига кучли таъсир 
этувчи, зўриқтирувчи механик, термик ва кимёвий қўзғатувчилардан 
сақшалдир. 
Механик 
қўзғатувчилардан 
сақлашга 
овқат 
консиетенциясини, 
рационини ўзгартириш, ҳажмини камайтириш, рациондан кейин ҳазм бўлувчи, 
таркибида клетчаткаси кўп бўлган озуқ-овқат маҳсулотларини чеклаш орқали 
эришилади. Бунда мос келувчи иссиқлик ишлов усулидан фойдаланиш, овқатни 
эзиш, майдалаш керак бўлади.
Кимёвий қўзғатувчилардан сақлашга экстрактив моддаларга бой бўлган, 
ошқозон-ичак рецептор аппаратини кучли қўзғатувчи таъсирлардан ҳимоялаш 
орқали эришилади. 
Шу мақсадда овқатланишда барча органлар фаолиятини, секрециясини 
кучайтирувчи ўткир таъмли моддалар, кучли қайнатмалар, нордон ва тузланган 
маҳсулотлар, қовурилган таомлар ман этилади. 
Термик қўзғатувчилардан сақланишга рациондан овқат ҳазм қилиш 
органларига кучли таъсир қилувчи жуда совуқ ёки жуда иссиқ таомларни 
чеклаш орқали эришилади. 
Соғлиқни сақлаш Вазирлиги томонидан ҳар хил касалликлар учун 
парҳезларнинг сонли туркумини тасдиқланган бўлиб, улар Тошкент Давлат 
тиббиёт академияси ва Ўзбекистон фанлар академияси ўпка тиббиёт институти 
лабораториясида ишлаб чиқилган энг кўп қўлланиладиган парҳезлар 1, 2, 5, 7, 
9, 10 ҳисобланади. 
Турли касалликларда парҳезларнинг тайинланиши. 
Парҳез №1. Ошқозон ва ўн икки бармоқ ичакнинг ярали касаллигида, 
кўп ширали сурункали гастритда, ўткир гастритнинг тузалиш даврида, ошқозон 
жарроҳлигидан кейинги тузалиш даврида тайинланади. 
Парҳез №2. Паст кислотали сурункали гастрит, сурункали колит (йўғон 
ичак яллиғланиш) билан оғриган ва чайнаш аппарати бузилган беморларга 
тайинланади.