P. M. Matyakubova, P. R. Ismatullayev, A. K. Miraliyeva, U. A. Maxmonov

O‘lchash  asboblari.  O‘lchash  vositalarining  keng  tarqalgan  turlaridan 
biri – bu o‘lchash aboblaridir.   O‘lchash asbobi– kuzatuvchi bevosita qabul qila 
oladigan  shakldagio‘lchash  ma’lumoti  signalini  hosil  qilishga  mo‘ljallangan 
o‘lchash vositasidir (O‘z DSt 8.010.2:2003 standarti bo`yicha). 
 
O‘lchash  vositalari  va  ularning  turlarini  quyidagi  guruhlarga  ajratish 
mumkin:  
-  standartlashtirilgan; 
-  stndartlashtirilmagan; 
-   avtomatik; 
-  avtomatlashtirilgan; 
-  intellektual o‘lchash vositalari. 
Standartlashtirilgan  o‘lchash  vositalarining  texnik  ko‘rsatkichlari  davlat 
stnadarti talablariga mos kelishi zarur. 
Standartlashtirilmagan  o‘lchash  vositalarining  texnik  xarakteristikalari 
davlat standarti talablariga mos kelmaydi, bunday asboblar ishlab chiqarishning 
ichki ehtiYojlari uchun qo‘llanilishi mumkin. 
Avtomatik  o‘lchash  vositalari  bevosita  o‘lchash  hamda  o‘lchash 
natijalarini  baholash,  qayd  qilish,  ma’lumotlarni  uzatish  va  boshqaruvchi 
signallarni  ishlab  chiqarish  kabi  barcha  ishlarni  avtomatik  tarzda  o‘zi 
bajaradigan  intellektual  o‘lchash  vositalari  bo‘lib,  ular  ma’lumotlarni  saqlash 

---

18 
 
xotirasiga  ega  hamda  o‘lchash  vaqtida  berilgan  dastur  bo`yicha  tanlashni, 
o‘lchash  natijalariga  ishlov  berishni,  ularni  baholashni  va  boshqa  vazifalarni 
mustaqil ravishda avtomatik tarzda bajaradi. 
 
 
1.7–rasm. O‘lchash asboblarining klassifikatsiyalanishi. 
O‘lchash  asboblari  vazifasi,  funksional  xususiyatlari,  o‘lchash  usuli, 
o‘lchanuvchi  miqdorning  turi,  ishlatish  sharoitlari,  tashqi  magnit  va  elektr 
maydonlaridan himoya qilinganligi, mexanik ta’sirlarga bo‘lgan mustahkamligi, 
o‘lchash 
aniqligi, 
ishlash 
prinsipi 
va 
boshqa 
belgilarga 
qarab 

---

19 
 
klassifikatsiyalanadi (1.7-rasm). 
O‘lchash  asboblarining  umumlashgan  strukturaviy  sxemasi  1.8  -rasmda 
ko‘rsatilgan.  
 
1.8-rasm. O‘lchash asboblarining umumlashgan strukturaviy sxemasi