O`quv materiallari

Korxonalarda moliyaviy risklarning asosiy belgilari boʻyicha tasniflanishi 

№ 

Tasniflanish belgisi 

Tasniflanishi 

1. 

 

Tavsiflanadigan ob’ekti 

boʻyicha 

1.1. Alohida moliyaviy operatsiyalar riski 

1.2. Moliyaviy faoliyatning turli koʻrinishlari 

boʻyicha risklar 

1.3. Yaxlit korxona moliyaviy risklari 

2. 

 

Tadqiq qilinadigan 

instrumentlar majmui 

boʻyicha 

2.1. Individual moliyaviy risklar  

2.2. Portfel moliyaviy risklar 

3. 

 

Oʻzaro uygʻunligi boʻyicha 

3.1. Oddiy moliyaviy risklar 

3.2. Murakkab moliyaviy risklar 

4. 

 

Yuzaga kelish manbalari 

boʻyicha 

4.1. Tashqi yoki tizimli risklar  

4.2. Ichki yoki tizimsiz risklar 

5. 

 

Moliyaviy oqibatlari 

boʻyicha 

5.1. Faqat iqtisodiy zarar yetkazuvchi risklar 

5.2. Foydaning kamayishiga ta’sir etuvchi 

risklar 

5.3. Iqtisodiy yoʻqotishlarga sabab boʻluvchi 

---

174 

 

yoki qoʻshimcha daromadlilik risklari 

6. 

 

Vaqt jihatdan paydo boʻlish 

tavsifiga koʻra 

6.1. Doimiy moliyaviy risklar 

6.2. Vaqtinchalik moliyaviy risklar 

7. 

 

Yuzaga kelish ehtimoli 

darajasi boʻyicha 

7.1. Yuzaga kelish ehtimoli past darajada 

boʻlgan moliyaviy risklar  

7.2. Yuzaga kelish ehtimoli oʻrtacha darajada 

boʻlgan moliyaviy risklar 

7.3. Yuzaga kelish ehtimoli yuqori darajada 

boʻlgan moliyaviy risklar 

7.4. Yuzaga kelish ehtimolini aniqlash 

mumkin boʻlmagan moliyaviy risklar 

8. 

 

Moliyaviy yoʻqotishlar 

darajasi boʻyicha 

8.1. Yoʻl qoʻyilishi mumkin boʻlgan (ta’siri 

kam) moliyaviy risklar 

8.2. Keskin moliyaviy risklar 

8.3. Halokatli moliyaviy risklar 

9. 

 

Oldindan koʻra bilish 

imkoniyati boʻyicha 

9.1. Prognozlashtiriladigan moliyaviy risklar 

9.2. Prognozlashtirilmaydigan moliyaviy 

risklar 

10.   

Sugʻurtalash imkoniyati 

boʻyicha 

10.1. Sugʻurtalanadigan moliyaviy risklar 

10.2. Sugʻurtalanmaydigan moliyaviy risklar 

 

Bunday  belgilar  boʻyicha  tasniflash  risklarni  boshqarish  jarayonidagi 

tabaqalanishning  asosiy  parametrlarida  koʻzga  tashlanadi.  Bir  vaqtning  oʻzida 

risklarning  aniq  turi  tavsifi  ularning  doimiy  harakati  haqidagi  tasavvurni  beradi  va 

risklarning paydo boʻlish darajasini hamda ular boʻyicha mumkin boʻlgan moliyaviy 

yoʻqotishlar  darajasini  baholash  imkonini  beradi.  Moliyaviy  risklarning  turlari 

boʻyicha  xilma-xilligi  ularni  tasniflash  tizimida  keng  diapazonda  aks  etadi.  Shuni 

qayd  etish  kerakki,  yangi  moliyaviy  texnologiyalarning  yuzaga  kelishi,  yangi 

moliyaviy  instrumentlardan  va  boshqa  innovatsion  omillardan  foydalanish  mos 

ravishda moliyaviy risklarning yangi koʻrinishlari yuzaga kelishiga sabab boʻladi. 

Korxonalar  moliyaviy-xoʻjalik  faoliyati  yuzaga  kelishi  mumkin  boʻlgan 

moliyaviy risklarning asosiy turlari quyidagilar (1-rasm). 

---

175