Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик – Қурилиш

Адабиётлар 
1. У.Б.Абдиев “Физика таълимида ноанъанавий энергия манбалари”, 
Илмий – услубий қўлланма, Термиз 2013йил.
2. Р.А.Мўминов, У.Б. Абдиев Узлуксиз физика таълимида ноанъанавий 
энергия манбалари. «Таълим технологиялари» журнали махсус сони, 2012 й.
 
МУҚОБИЛ ЭНЕРГИЯ МАНБАЛАРИ ТАЪЛИМИ ЙЎНАЛИШЛАРИДА 
ҚУЁШ ЭНЕРГЕТИКАСИ МАТЕРИАЛЛАРИ ФАНИНИ ЎҚИТИШ 
ТЕХНОЛОГИЯСИ 
кат.ўқит. О.У. Отамирзаев, кат.ўқ.Д.Н.Зокирова,
ўқит.Ф.Шарипов (НамМҚИ) 
Маълумки, кейинги вақтларда фан ва техника тараққиёти барча 
соҳаларга янгиликлар олиб кирмоқда. Жумладан энергетикада муқобил 
энергия манбаларининг янги турлари ва улардан фойдаланишнинг кенг 
имкониятлари такомиллашиб бормоқда. Айниқса, қуёш энергиясидан 
фойдаланиш энергетик жиҳатдан самарали, экологик жиҳатидан эса тоза 
энергия манбаи сифатида ривожланмоқда.
Қуёш энергиясини тўғридан-тўғри электр энергиясига айлантиришда 
яримўтказгичли элементлардан ташкил топган қуёш батареялари ва улар 
асосидаги фотоэлектрик қурилмаларидан фойдаланилади. 
Яримўтказгичли материаллар турлари ва уларнинг ташқи таъсирлар 
сезгирлиги каби хусусиятларига қараб уларга физик ва технологик ишловлар 
берилади. Бу жараёнлар босқичма-босқич юқори аниқликда бажарилишни 
талаб этади. Чунки яримўтказгичли материаллар ташқи таъсирларга жуда 
сезгир элементлар ҳисобланади. Бу маълумотларни ўқувчи ёшларга, 
талабаларга етказиш, уларда қуёш энергетикаси тўғрисида тушунчалар ҳосил 
қилиш бугунги кун давр талабидир. 
Ҳозирги пайтда мавжуд энергия захиралари (кўмир, нефт, газ ва бошқа) 
борган сари камайиб бормоқда. Бу эса келажакда янги муқобил энергия 
манбаларидан кенгроқ барча соҳаларда фойдаланишни талаб этади [1].
Буни ўқувчиларга, талабаларга етказишда, уларда янги турдаги энергия 

---

24 
манбаларининг ичида қуёш энергияси битмас-туганмас энергия манбаи 
эканлигини босқичма - босқич тушунтириш, ўқув дарсликларида қуёш 
энергетикаси 
мавзуларини 
етарлича 
бугунги 
тараққиёт 
асосида 
тушинтирилса мақсадга мувофиқ бўлар эди [2]. 
Биз қўйидаги схематик жадвалда мактаб (а), академик лицейлари (б), ва 
олий ўқув юртларида (в), қуёш энергетикаси тушунчаларини шакллантириш 
босқичларини тавсия этдик. 

---

25 
Демак, ушбу схемаларда умумтаълим мактабларида, академик 
лицейларида ва олий ўқув юртларида босқичма-босқич қуёш энергетикаси 
тўғрисида умумий маълумотлар, қуёш элементлари тайёрлаш технологик 
жараёнлари тўғрисида маълумотлар, қуёш энергетикасидан фойдаланиш 
имкониятлари, фотоэлектрик қурилмалар тузилиши, ишлаш принциплари, 
конструкциялари ҳақида тушунчалар берилишини назарда тутилган.
Бундан ташқари ҳар хил электрон дарсликлардан, кўргазмали 
воситалардан, тайёр қуёш элементлари, фотоэлектрик қурилма ва 
асбоблардан фойдаланиш ҳам ўқувчида, талабада қуёш энергетикаси 
тўғрисида етарлича билим ва кўникмаларни ҳосил қилади. Бу эса ўз 
навбатида 
келажакда 
ёшларнинг 
қуёш 
энергетикаси 
тўғрисидаги 
билимларини ривожлантириши билан бир қаторда улардан шу соҳа 
мутахасислари бўлиб етишишига замин яратади деб умид қиламиз.