Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик – Қурилиш

Адабиётлар рўйхати 
1. 
А.Т.Мамадалимов, М.Н.Турсунов, «Яримўтказгичли қуёш элементлари 
физикаси ва технологияси». Ўқув қўлланма, Тошкент, 2003й. 
2. 
У.Б.Абдиев “Узлуксиз физика таълимида қуёш энергетикасини ўқитиш 
технологияси” ТерДУ. 2010 й. 
 
«ELEKTRONIKA VA SXEMOTEXNIKA» FANIDAN TAJRIBA 
DARSLARNI OLIB BORISHDA ELECTRONICS WORKBENCH 
(NATIONAL INSTRUMENTS) DASTURI IMKONIYATLARIDAN 
FOYDALANISH VA ULARNING SAMARALARI. 
kat.o’qit. E. Imamnazarov(NamMQI) 
Hozirgi vaqtda ta’lim jarayonida o’qitishning zamonaviy metodlari keng 
qo’llanilmoqda. O’qitishning zamonaviy metodlarini qo’llash o’qitish jarayonida 
yuqori samaradorlikka erishishga olib keladi. Bu metodlarni har bir darsning 
didaktik vazifasidan kelib chiqib tanlash maqsadga muvofiq. An’anaviy dars 
shaklini saqlab qolgan holda uni ta’lim oluvchilar faoliyatini faollashtiradigan 
turli-tuman metodlar bilan boyitish ta’lim oluvchilarning o’zlashtirish darajasi 
o’sishiga olib keladi. 
Buning uchun dars jarayoni oqilona tashkil qilinishi, ta’lim beruvchi 
tomonidan ta’lim oluvchilarning qiziqishini orttirib, ularning ta’lim jarayonida 
faolligi muttasil rag’batlantirib turilishi, o’quv materialini kichik-kichik 
bo’laklarga bo’lib, ularning mazmunini ochishda aqliy hujum, kichik guruhlarda 
ishlash, bahs-munozara, muammoli vaziyat, yo’naltiruvchi matn, loyiha, rolli 
o’yinlar kabi metodlari bilan bir qatorda virtual tajriba stendlaridan foydalanish va 
qo’llash va ta’lim oluvchilarni nazariy hamda amaliy mashqlarni mustaqil 
bajarishga undash talab etiladi. Shu sababli oliy ta`limda mutahasislik fanlarini 
zamonaviy talab asosida o’qitilishi, ayniqsa amaliy va tajriba mashg’ulotlarni olib 
borishda komppyuter texnologiyalaridan foydalanish kundalik ehtiyojlar zamirida 
yuzaga kelmoqda. 
Shu nuqtai nazardan fanlardan tajriba darslarini olib borishda Electronics 
Workbench dasturi imkoniyatlaridan foydalanish maqsadga muvofiq deb 

---

26 
xisoblayman. Jumladan, Informatika va axborot texnologiyalari yo’nalishida ta’lim 
olayotgan talabalarga «Elektronika va sxemotexnika» fanidan tajriba darslarni olib 
borishda ushbu dastur imkoniyatlaridan foydalanishdagi samarasi haqida ko’rib 
chiqaylik.
Hozirgi 
vaqtda 
laboratoriya 
ta’minotini 
takomillashtirishning 
yo’nalishlaridan biri ularni kompyuter asosiga o’tkazishdir. 
Shu o`rinda shu takidlab o`tish joizki bu dasturdan nafaqat Informatika 
yo`nailishdagi talabalarga balki, boshqa ta`lim yo`nalish talabari uchun ham dars 
mashg`ulotlari olib borishda o`qituvchilar foydalanishlarini tavsiya qilar edim. 
Avvalom bor dastur haqida qisqacha ma`lumot berib o`taylik. Dasturni 
o`rnatib olish zarur. Hozirda ko`pchilik dasturlarni o`rnatish va ishga tushirish 
haqida tushunchaga ega deb o`ylayman shunday bo`lsada dasturni ushga tushirish 
ishga tushirish ushu (1-rasm) da ko`rsatilgan ketma-ketlikda bajariladi.
Electronics WorkBench (National Instruments) dasturi elektr va elektron 
sxemalarni modellash uchun ishlatiladi. Nisbatan kichik hajmga ega bo’lishiga 
qaramasdan unda katta miqdordagi real elementlarning modellari mavjud.
Electronics Workbench Multisim bilan ishlash kompyuter texnikasi bo’yicha 
chuqur bilimlarni talab qilmaydi. Dasturning interfeysini bir necha soat 
davomida o’zlashtirib olish mumkin. Hozirgi vaqtda jahonda ko’plab
kompyuterda modellash dasturlari qo’llanilmoqda. Ular ichida o’quv yurtlarida
eng ko’p qo’llaniladigan dasturlardan biri Interactive Image Technologies 
firmasining Electronics Workbench Multisim dasturidir.