Parodont to’qimasini tuzilishi, funksiyasi. Parodont kasalliklarini tasnifi. Parodontologiya to’g’risida umumiy tushuncha, terminologiya

Qon tomirlar bilan ta’minlanishi 
Parodont to’qimasi tashqi uyqu arteriyasidan chiqadigan jag’ arteriyasi shoxidan 
qon teriyalar va suyaklararo arteriyalar orasida anastomozlar mavjud. Marginal 
milkdagi — parodontdagi qon tomir turlari emal-se-ment chegarasida milk va 
periodont tomirlari bilan bog’lanadi — anestomozda buladi. Parodontdagi q
OH 
tomirlarining tuzilishi, undagi arteriyalar, prekapillyarlar, kapillyarlar, keyingi 
(postkapillyar) kapillyarlar, venular, venalar va arteriovenulalar anastomozlari 
borligi, lekin tugal (arterii kansevogo tipa) arteriyalar yo’qligi bilan o’ziga xosdir. 
Kapillyarlar — eng yupqa devorli tomirlar bo’lib, parodontning mikrosirkulyar 
yulini hosil qilib, bular orqali qon arteriyadan venalarga utadi. Xuddi mana shu 
mikrosirkulyator oqim orqali parodont to’qimasiga kislorod va boshqa 
oziqlantiruvchi moddalar kelib tushadi. Kapillyarlarning ichki devorining kattaligi 
— diametri o’rtacha 3—12 mkm ni tashkil etadi. 
Kapillyarlar va atrofdagi qo’shuvchi to’qima limfa bilan birgalikda parodont 
to’qimasini oziqlantiradi va himoya vazifasini ham bajaradi. Kapillyarlar 
devorining o’tkazuvchanligini darajasi ularning asosiy fiziologik vazifasidir. 
Kapillyarlarning o’tkazuvchanligi va chidamliligi parodont to’qimasida 
kechadigan patologik jarayonlarda muhim axamiyatga ega. 
Innervasiyasi 
Parodontning asab bilan ta’minlanishi — innervasiyasi uchlamchi (p. 
trigeminus) asabning ikkinchi va uchinchi shoxlaridan chiqadigan tish 
shoxchalari o’ramlari xisobidan buladi. Alveola chuqurida asab tolalar 
boylamlari ikkiga bo’linadi: biri pulpaga, ikkinchisi esa, periodont yuzasida 
parallel ravishda, asosiy pulpa asabi bo’ylab joylashadi.
 
Parodont to’qimasida 
asab tolalari ko’p borligi uchun, asab reseptorlariga boy bulgani uchun bu zona 
katta refleksogen zona bulib, bu yerdan yurakga, oshqozon-ichak yullari va 
boshqa ichki a’zo tizimlariga reflekslar tarqalishi mumkin. Limfa
 
bilan 
ta’minlanishi ham juda yaxshi, chunki parodontda juda ko’p katta-kichik 
limfa tomirlar turlari borki, me’yorda, xususan kasallikda bular muxim 
axamiyat kasb etadi. Limfa tomirlar asosan epiteliy ostida — sub epitelial 
ko’shuvchi to’qima asosida joylashgan. Limfa tomirlari yupqa devorli, 
kichik va noto’g’ri shakllarga ega. Yallig’lanish jarayonida limfa tomirlari 
kengayadi. Tomirlar ichida va ularning devorlari atrofida yallig’lanish 
infiltratlari hosil buladi. Yallig’lanishda limfa tomirlari to’qimalararo narsalarni 
tashib ketib, yallig’llanish o’chog’ini tuzalishiga xizmat