Paleolit tosh davrining dastlabki bosqichi. Paleolit davrining o'rganilish tarixi

Ashel davri (bundan 700-150-120 ming yil muqaddam). Ashel davrida yangi tosh quroli – qo’l chopqilari (ручные рубила) va teshgichlar (кливера) paydo bo’lgan. Bu davr qurollari olduvay qurollariga nisbatan katta bo’lib, 35 sm gacha bo’lgan.
Ashel davrida odamlar ovchilikka qulay muqim joyga o’rnashib, tosh qurollar yasaladigan maxsus “ustaxonalar” tashkil etishgan. Bu davrda olov kashf etilib, odamlar gorlarda yashab, o’zlarini yovvoyi hayvonlardan himoya qilishga sharoit yarata boshlaganlar. Jinslar o’rasida taqsimot vujudga kela boshlagan: erkaklar ovchilik bilan, ayollar esa “uyda” olovni saqlash, bolalarga va qariyalarga g’amxo’rlik ko’rsatishgan.
Suyakdan tosh qurollari yasalishi jarayonida ularga tosh qurollar bilan ishlov berilgan. Suyakni ma‘lum bir shaklga kiritish uchun 200 gr yoki 500 gr chaqmoqtoshdan foydalanilgan. Tosh bilan urib sindirilgan suyakning tig’li tarafidan pichoq yoki bigiz sifatida ishlatilgan. Mamont yoki filning yon tishlariga ishlov berish yoki uni sindirish ancha mehnat va kuchni talab etgan.
Mustye yodgorliklari Markaziy Osiyo hududlarida keng o’rganilgan. Mustye yodgorliklarini o’rganish 1938 yildan boshlagan bo’lib, hozirgi kunda Markaziy Osiyoda 300 ga yaqin mustye makonlari aniqlangan. Uning 100 ga yaqini arxeologlar tomonidan keng o’rganilgan. O’zbekiston, Qozog’iston, Turkmaniston, Tojikiston hududlarida must’e yodgorliklari mavjud. O’rta tosh asri - mustye davri arxeologik yodgorliklari O’zbekiston hududida ham mavjud bo’lib, bu davrda yashagan ajdodlarimiz antropogenez shajarasida neandertal odami nomi bilan ma’lumdir.
O’zbekistonda mustye davri yodgorliklariga Teshiktosh, Obirahmat, Xo’jakent, Amir Temur g’ori, Qizilqum, Zirabuloq kabi joy makonlarini kiritish mumkin. O’zbekistonda topilgan mustye davri yodgorliklari ichida Teshiktosh g’ori alohida ahamiyatga ega. Teshiktosh g’ori 1938 yilda A.Okladnikov tomonidan o’rganilgan. Teshiktosh g’oridan 9 yashar bolaning mozori - qabri topilgan. Bola skleti chuqurcha qazib unga chalqanchasiga yotqizilgan. Qabrning atrofi hayvon shoxlari (6 juft) bilan o’ralgan. G’orda qalin kul qatlami mavjud bo’lib, uning orasidan turli hayvon suyaklari topilgan. G’orda neandertal odamlari yashagan bo’lib, ularning asosiy mashg’uloti ovchilik bo’lgan.