P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

Kanallar. 
O datda kam suvli m intaqalar kanallar orqali suv 
bilan ta ’minlanadi. K anal suvlaridan qishloq xo'jaligi, turli ishlab 
ch iqarish so h alari va bosh qa m aq sa d lard a fo y d alanibgina 
qolmay, balki aholi iste’moli uchun ham foydalaniladi. M asalan, 
K atta F arg 'o na kanali (345 km), Shimoliy F arg 'o n a kanali (144

---

km ) singari k a n a lla r suvidan F a r g ‘on a vodiysi aholisining 
aksariyati shu m aqsadda foydalanadilar. Shuni ham nazarda 
tutish kerakki, kanallardagi suv harakati nisbatan tez boMib, 
sekundiga 20-40 m 3 ni tashkil etsa-da, undagi suvning o ‘z-o‘zini 
tozalanish jarayo n lari sust kechishi ham da vaqt o 'tish i bilan 
k o 'k arib ketishi, o ‘tlar о ‘sib kanalni ifloslantirishi mumkin.
U m u m a n , o c h iq suv h a v z a la ri s u v la ri ta r k ib in i tez 
o ‘zgaruvchanligi, u n d a m ineral tuzlarning kam ligi, osig‘liq 
zarrachalarning ko'pligi, m ikroblar bilan ifloslanish darajasining 
yuqoriligi, suv miqdorining fasllarga va metereologik sharoitlarga 
q a ra b k o ‘payib yoki kam ayib turishi bilan x arak terlanad i. 
Y og‘ingarchilik, sel va boshqa tabiiy hodisalar suvning sifat 
k o ‘rsatikichlariga salbiy t a ’sir k o ‘rsatishi m umkin. Ochiq suv 
manbalari suvining rN ko'rsatkichi 6,5-8,5 orasida b o ‘ladi. Lekin 
ochiq suv havzalari asosan insonning hayot faoliyati natijasida 
ifloslanadi. O qava suvlarning ochiq suv havzalariga tushishi 
tu fay li b ir h u ja y ra li suv o ‘tla ri n ih o y a td a tez riv o jlan ib , 
suvlarning organoleptik xususiyatlarini o ‘zgartirib, ularning sifati 
o'zgarishiga olib keladi. N a tija d a bunday suvlar to ‘g‘ridan- 
to ‘g ‘ri iste’mol qilish uchun yaroqsiz holga keladi. U lardan 
xo‘jalik va ichimlik m aqsadlarida foydalanish uchun esa, albatta, 
suvlarni tozalash, zararsizlantirish talab etiladi.