P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari



Download 5,7 Mb.
Pdf ko'rish
bet19/186
Sana19.05.2023
Hajmi5,7 Mb.
#941004
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   186
Bog'liq
Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari. Sultonov P

Tekshiruv savollari
1. H ayot m uhiti deyilganda nim ani tushunasiz?
2. Ekologik om illar haqida nim alar bilasiz?
3. Tirik organizm larning atrof-m uhitga moslashuvini tahlil 
eting.
4. P o p u ly a ts iy a q a n d a y tu z ilm a va u n in g a so siy
xususiyatlarini tushuntiring.
5. Biosenoz tushunchasini tushuntiring.
6. Ekotizim va unga xos qonuniyatlarni tushuntiring.
7. E kotizim dagi m odda va energiya alm ashinuvi qanday 
am alga oshadi?
8. Populyatsiya, biosenoz va ekotizim larni o'rganishning 
qanday ekologik aham iyati bor?
1.4. Biosferada kechadigan jarayonlar
M avjud ilmiy m anbalarga k o ‘ra, yer sayyorasida hayotning 
paydo b o ‘lish tarixi 3,5-3,8 m illiard yilga teng deb hisoblanadi. 
H ayotning vujudga kelishi haqida bir necha nazariyalar mavjud. 
U lardan birida t a ’riflanishicha, hayot dastlab tiriklikning b a ’zi 
xususiyatlarini o ‘zida m ujassam lashtirgan organik birikm alar 
shaklidan boshlanib, to hozirgi ongli odam gacha b o ‘lgan uzoq 
evolutsion davrni boshidan kechirgan. Tirik organizmlar bu uzoq 
taraqqiyot davrida yuqori moslashuvchanlik xususiyatlari tufayli 
y e rd a g i 
tu rli 
h a y o t 
m u h itla r in i 
o 'z la s h tir d ila r
(1-rasm). M asalan, hozir fanga organizm larning haroratga 
bardoshlik chegarasi absolyut nuldan (-273°C) to 180°C gacha,


bosim ga bardoshlilik chegarasi esa v ak u u m dan to 12 ming 
atm osfera(12*108Pa) gacha ekanligi, b a ’zi organizm lar turli 
m u h itla rd a (k islo ta va e ritm a la rd a ), h a tto y a d ro rea k to ri 
qozonlarida ham uchrashi mumkinligi m a ’lum.
Yerda hayotning paydo bo'lishi, takom illashuvi va k o ‘plab 
hududlarni egallay boshlashi bilan tirik organizm lar sayyorada 
kechadigan jarayonlarda o ‘ziga xos o ‘rinni egallay boshlaganlar. 
H a y o tn in g d oim iy t a ’sirig a d u c h o r b o 'lg a n yerning yuza 
qatlam larida, y a ’ni atm osferaning 20-25 km. balandligigacha 
yo k i a e r o b io s fe r a g a c h a , suv z a m in la r in in g 0,5 km . 
c h u q u rlig ig a c h a a lo h id a o 'z ig a h o s x u s u s iy a tla ri b ila n
farqlanuvchi «jonli qobiq» shakllangan. M ana shu jonli qobiqni 

Download 5,7 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   186




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish