P habibullaev


bet55/117
Sana31.12.2021
Hajmi
#256849
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   117
Bog'liq
Kvant statistik fizika

rekombinatsiya davrida 
neytral 
yengil atomlar hosil bo'ladi. Shunda Olam yoshi  1  mln. yil boMadi. Shundan 
so‘ng  birlamchi  yulduzlar  paydo  boMa  boshlaydi  va  bu jarayon  1  mlrd 
yilcha  davom  etadi;  birlamchi  yulduzlar  paydo  boMishi  hozirda  ham 
sodir  boMmoqda.  Bu   birlamchi  yulduzlardagi  termoyadro  reaksiyalari 
tufayli boshqa elementlarning, jumladan ogMr elementlarning yadrolari 
hosil  boMgan.  Bu jarayonlar  Olam  yoshi  1  mlrd.  yilga yetgandan  keyin 
boshlangan.
7  -   №   276
97


Hozirgi vaqtda yetarli darajada ma’lumki,  massasi  M Quyosh  massasi 
  dan  katta  yoki  unga  terig,  ya’ni  M>Mn  massali  birlamchi yulduzlarda
4  bosqichdan  iborat  termoyadro  sintezi  kechadi.
1.  Quyosh  massasiga  teng  yoki  undan  kichik  massali  yulduzlarda, 
asosan,  proton  —  proton  sikli
H '  + H ’ 
H*  + e  + v ; ;  Я 1
  + H~  —> H ] + y;
//  + я;  ->  //; + 2 я'
orqali vodorod yonib,  geliyga aylanadi.  Yulduzlardagi  bu sikl  T=[ О7К  da 
boshlanib, juda uzoq vaqt davom etadi. (Quyoshda ham shunday termoyadro 
reaksiyalari davom etyapti. Quyosh birlamchi yulduz emasligini eslatamiz),
2.  Vodorod,  asosan,  yonib  bo‘lgandan  keyin,  yulduz  yadrosi  siqila 
boshlaydi.  Uning temperaturasi 
10s К  bo'iganda
ЪНе'  —>  C l~  +  у
yadro  reaksiyasi  (Solpiter  reaksiyasi)  bo'yicha  geliy  yona  boshlaydi. 
Yulduzning  tashqi  qobig‘i  esa  kengaya  boradi:  bu  qizil  gigant  yulduzdir. 
Bunday  yulduzning  massasi  M > M U  bo’ladi.  So lp iter  reaksivasini 
quyidagicha tushunish  mumkin:  dastlab
я; + я; -> 
вь; + у
yadro reaksiya yuz beradi.  Bunda 
ning yashash vaqti  nihoyatda kichik, 
10' 15 sekund tartibda.  Shu  vaqtda  uchinchi  yadro  He* u bilan to'qnashib
I f   +  П  ->  C"~  f  у 
reaksiya  sodir  boMishi  mumkin.
Umuman  I f   +  H ]  ->  С '2  +  у  reaksiyada  7,7 meV encrgiya ajraladi. 
Nazariy hisoblash  ko'rsatadiki,  ma’lum sharoitda (T~  107 A', p~  102g/snf) 
bu  reaksiya  effektiv  ravishda  borib,  uglerod  C 12  ning  Qlam dagi 
tarqalganligini  ta’minlash  uchun  C!2  da  1,1 meV energiyali  sath  mavjud 
boMishi  zarur.  Hayratlanarlisi  shundaki,  xuddi  shunday  rezonans  sath 
C12 da haqiqatdan ham mavjud ekan; buning natijasida reaksiya katta ehtimol 
bilan  borishi  ta’minlangan.  Xuddi  shu  holatdagina  yadro  O ’- ning  uchta 
H ]  ga yemirilishi  sekinlashadi,  ya’ni  ehtimoli  kichik bo‘ladi va  Cl2+  Я 4 
va  G 2+ H l  reaksiyalar borishiga  imkon  tug'ilib,  yulduzlarda  termoyadro 
reaksiyalar  zanjiri  davom  etishiga  yo’l  ochiladi  va  og'ir  yadrolar  hosil 
bo’lishi  ta’minlanadi
Demak,  barcha  og‘ir yadrolarning  hosil  bo’lishiga  (yaratilishiga)  olib 
beradigan bittagina yo‘l — bu  C12 ning 7,7/w^Kenergiyali sathidir. Jannatga 
kiradigan (o‘tadigan) bittagina  ko'prik bo'lgani kabi, organik va noorganik 
dunyoga o‘tadigan va binobarin Olamda hayotning paydo bo‘iishini (uning


yaratilishini)  ta’minlaydigan yo'lga  o'tadigan  ko‘prik  —  bu  C12  nirig  shu 
7,lm e V energiyali  sathidir.
Hisoblashlarga  asosan,  yulduzlardagi  proton  —  proton  sik lid a 
vodorodning yonishi  uchun  bir  necha  о ‘n  mlrd yd  talab  etilsa,  geliyning 
yonishi uchun  esa  atigi taxminan  о ‘n  mln yd vaqt talab  etiladi.
3. Yulduzdagi temperatura  7Ы 09A bo'lganda  Cl2va  0 16 vadroiar yona 
boshlaydi, buning natijasida neon  Ne20, natriy M r 3, magniy Mg24, kremniy 

Download

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   117




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish