O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Yonga yiqilish bilan to‘pni qabul qilish.
 Boldirda sirpanib oldinga 
intilish  yordamida  to‘pga  yetib  bora  olmagan  vaziyatlarda  qo‘l  keladi. 
Yonga yiqilish bilan to‘pni qabul qilishni bajarishning boshlanishi xuddi 
boldirga  sirpanish  bilan  tashlanishga  o‘xshaydi.  Yonga  yiqilish 
ko‘pincha boldirga sirpanish bilan tashlanishning davomi sifatida amalga 
oshiriladi.  Bunda  sirpanishdan  so‘ng  (agar  harakat  tizimi  yetarli  bo‘lsa 
sirpanish  o‘rniga),  himoyachi  platformani  tizzadan  ancha  tashqariga 
chiqaradi,  gavdani  shu  tomonga  yengil  tashlaydi,  polga  yoki  tovonlari 
bilan yonma-yon o‘tiradi, harakat tezligi va to‘pgacha masofaga bo‘g‘liq 
holda, mumkin qadar to‘p yo‘nalishi tomonga ko‘proq o‘tadi (24-rasm).
  

---

145 
 
Keyin  o‘yinchi  “o‘tirgan”  holatdan  yon  tomonga  dumalashni 
bajaradi,  to‘pni  qaytargandan  keyin  ko‘krak  bilan  polga  tegib  turishga 
intiladi.  Tashqi  tomondan  bu  yonga  yiqilishga  o‘xshab  ko‘rinadi,  aslida 
esa  o‘yinchi  egilgan  oyoqlar  va  ko‘krakda  yotgan  bo‘ladi.  To‘pni 
qaytargandan  keyin  qo‘llar  bir-biridan  ajratiladi  va  yarim  bukilgan 
holatda  to‘g‘ri  tayanchsiz  (yuqorida  turgan)  oyoqni  yuqoriga  siltash 
bilan,  deyarli  bir  vaqtda  (gavdaga  nisbatan  orqada),  kaftlar  polga 
qo‘yiladi.  Bunda  oyoq  yuqoriga  (orqaga),  siltanishi  hisobidan 
himoyachini  ko‘kragi  bilan  polga  yopishadi.  Aks  holda  (yuqoriga 
siltanmasdan)  o‘yinchi  yonga  yiqilgan  yoki  orqaga  ag‘darilgan  holatda 
qoladi.  Keyin  o‘yinchi  qo‘llari  yordamida  tezda  “sakrab”  asosiy  turish 
holatiga  o‘tadi  va  o‘yinga  qo‘shiladi.  To‘pni  qo‘l  va  gavda  tizza 
tashqarisidan chiqarilgan har qanday bosqichda, hatto qorin va ko‘krakda 
sirpanish  holatida  ham  qaytarishi  mumkin,  bu  ushbu  o‘yin  usulining 
ijobiy  jihatidir.  Umuman  esa,  yonga  sirpanish  himoyachiga  start  tezligi 
yetishmagan  hollarda  zarur  bo‘ladi,  yon  tomonga  sirpanmasdan  ham 
yiqilish mumkin. 
Ta’kidlash  kerakki,  yetarlicha  tezliksiz  yon  tomonga  yiqilish  bu 
himoyachining  ham  xatosi,  ham  xatoni  to‘g‘rilashga  urinishdir.  U 
himoyachi  tomonidan  joyning  noaniq  tanlanishi  yoki  hujum  zarbasi 
yo‘nalishining  yomon  aniqlanishi,  yoki  himoyachining  betaraf  turish 
holatidan  start  holatiga  uzoq  vaqtda  o‘tishi,  yoki  to‘siqdan  to‘pning 
oldindan bilib bo‘lmaydigan uchish natijalari sifatida vujudga keladi.